Doğalgaza yüzde 15 artırım gelirken, gazı değerliye ithal eden hükümetin maliyet bazlı fiyatlamaya geçmesiyle artırımların gerisinin gelmesi bekleniyor.
Elektrikten bir ay sonra doğalgaza da yüzde 15 artırım gelmesi fatura yükünü artırdı. Avrupa’ya kıyasla doğalgazın çok yüksek fiyatla ithal edilmesi ve hükümetin maliyet bazlı fiyatlamaya geçeceğini ilan etmesi, önümüzdeki periyotta doğalgaza yeni artırımların geleceğini gösteriyor.
İthalat pahalı
Avrupa’da doğalgaz fiyatı temmuzda 120 dolar/kscm’ye (kilo kalori metreküp) kadar gerilerken Türkiye’de tıpkı periyotta fiyat 288 dolar/kscm oldu. Ortadaki fark tam yüzde 140’a ulaştı. Merkez Avrupa Gaz Hub’ı (CEGH) ve TTF datalarına nazaran, Avrupa’da doğalgaz fiyatları Ekim 2018-Temmuz 2019 devrinde 290 dolardan 120 dolara kadar düşerken, 2020 yılında da ortalama fiyatın 200 dolar düzeyinde kalması öngörülüyor. Bahse yakın kaynaklardan edindiğimiz bilgilere nazaran, birebir periyotta Türkiye’nin ithal ettiği doğalgazın fiyatı 270 dolardan 288 dolara yükseldi.
CHP Güç Kurulu Lideri Necdet Pamir, Avrupa’nın Rusya ile yaptığı mukavelelerde spot piyasadaki LNG’yi de (sıvılaştırılmış doğalgaz) fiyatlama formülüne eklediğini lakin Türkiye’nin yalnızca petrole endeksli yüksek fiyatla gaz almaya devam ettiğini söyledi. Dünyada LNG’de arz fazlası olduğunu ve fiyatın düştüğünü, Avrupa’nın bunu Rusya’ya karşı pazarlık kozu olarak kullanabildiğini belirten Pamir, Türkiye’nin ise Rusya ile yakın alakalarına ve TürkAkım projesine karşın fiyatı düşüremediğine dikkat çekti. 11. Kalkınma Planı’nda yurtiçinde doğalgaz satışında maliyet bazlı fiyatlamaya geçileceğinin yazıldığını hatırlatan Pamir, doğalgaza yeni artırımların gelmesinin olası olacağını lisana getirdi.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, doğalgaz ithalatında spot LNG hissesinin yüzde 5 civarında olduğunu, LNG’nin de Cezayir ile Nijerya’dan uzun vadeli mukavelelerle yüksek fiyattan alındığına dikkat çekti. Uzun vadeli boru çizgisi ve LNG kontratlarının gözden geçirilmesi gerektiğini belirten Türkyılmaz, maliyet bazlı fiyatlamayla doğalgazda yeni artırımların geleceği ihtarında bulundu.
GAZ FATURASI YÜZDE 15 ARTTI
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğalgaza konutlar ve küçük sanayi kuruluşları için yüzde 14.97, büyük sanayi kuruluşları (yılda 300 bin metreküp üzeri tüketim) ile organize sanayi bölgeleri ve sıkıştırılmış doğalgaz üretim tesisleri için yüzde 13.73 oranında artırım yaptı. Böylelikle taban geçim standartlarına sahip dört kişilik bir ailenin doğalgaz faturası aylık ortalama 183.21 TL’den 206.6 TL’ye yükseldi. Doğalgaz faturasının taban fiyat içindeki hissesi ise ortalama yüzde 9.07’den yüzde 10.22’ye ulaştı.
1 Ocak 2018-1 Ağustos 2019 devrinde tüketici fiyatları (enflasyon) yüzde 26.3 artarken, doğalgazda fiyat artışları konutta yüzde 33.8, endüstride yüzde 118.3, santrallerde yüzde 116.1 oldu.
FİYAT, MALİYET BAZLI OLACAK
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Grubu’nun bilgilerine nazaran, 1 Temmuz 2019 prestijiyle Botaş maliyeti 1.97 ile 2.20 TL/m3 olan doğalgazı, elektrik üretim tesislerine 1.65 TL/m3 fiyatla maliyetinin yaklaşık yüzde 16-26 altına, büyük sanayi kuruluşlarına 1.35 TL/m3 fiyatla maliyetinin yüzde 32-39 altına, küçük sanayi kuruluşları ve konutlar için ise maliyetin yarısının da altına fiyatla satıyor. BOTAŞ kentsel doğalgaz dağıtım şirketlerine konut tüketicileri için gazı 0.89 TL/m3 fiyatla satıyor olsa da, kentsel dağıtım şirketlerinin yüksek hizmet bedellerinin ve katma bedel vergisinin de alış fiyatına eklenmesiyle konut tüketicileri için fiyat İstanbul’da 1.37 TL/m3, Ankara’da 1.46 TL/m3 düzeyinde bulunuyor.
TBMM’de kabul edilen 11. Kalkınma Planı’nda yazdığı üzere önümüzdeki periyotta doğalgazda maliyet bazlı fiyatlamaya geçilirse ve ithalat fiyatlarında önemli bir düşüş sağlanamazsa doğalgazda yeni artırımların gelmesi bekleniyor.
