Yapay zeka alanında yaşanan gelişmeler robotların insanın yerini alacağı kaygılarına neden olurken, “insan olanın hudutlarının aşılması manasını taşıyan” transhümanizm hareketi ile birlikte geleceğin; düşünen robotların değil, robot-insan karışımı olan “cyborg”larda olduğu düşünülüyor.
Teknoloji firması Sony tarafından çalışmalarına başlanan ve göze yerleştirilen bir lens ile fotoğraf ve görüntü kaydı çekmeyi sağlayan yeni teknoloji internette büyük yankı uyandırdı. Sony’nin patentini aldığı yeni lens, kullanıcının göz kırpma hareketlerine nazaran devreye girecek ve isteğe nazaran fotoğraf ve görüntü kaydı yapabilecek.
SingularityNET’in kurucusu Ben Goertzel, teknoloji aygıtlarının insan bedeninin içine girmesinin kaçınılmazlığını anlatmak için “Düşünün çocuğunuz var ve sınıfındaki öbür bütün çocuklar ondan daha âlâ. Zira öteki çocukların beyinleri Google’a yahut hesap makinesine direkt bağlanabiliyor ve kendi ortalarında haberleşebiliyorken sizin çocuğunuz onların ortasında geri kalmış görünüyor. O her şeyi modası geçmiş metodlarla yapmak zorunda kalıyor ve beyinden beyefendisine arkadaşları ile mesajlaşamıyor. Sınıf öğretmeni, artık sizin kızınızın bu sınıfta olamayacağını söylüyor. Bu türlü bir durumda ne yapardınız? Transhümanizm, tam da bu noktada entelektüel bir husus olmaktan çıkarak bir mecburilik haline gelmeye başlar.” tabirlerini kullandı.
Tesla Üst Yöneticisi (CEO) Elon Musk ise insanın bilgisayarlar tarafından ele geçirilmemesi konusunda tek çıkar yolunun, bilgisayarların insan beyni ile birleşebileceği bir sistemin olacağını belirtiyor. “Yapay zeka ile birleşme senaryosu şu anda elimizdeki en âlâ senaryo” sözünü kullanan Musk, dün açıkladığı yeni beyin implantı ile insan beyninin makinelerle irtibat kurabileceğini söyledi. Musk, projeyle yapay zeka tarafında geride kalacağı düşünülen insan beyni için tek kurtuluş yolunun bilgisayar ilişkisi olan bir beyin olduğunu vurguladı.
İnsanının biyolojik hudutlarının aşılması projesi olarak transhümanizm
“Transhümanizm” söz manası ile “insan olanın hudutlarının aşılması” manasına geliyor. Bugüne kadar büyük ara katedilen “nanoteknoloji, gen klonlama ve yapay zeka üzere ileri teknolojilerin insan vücudunun içine girerek insanın duygusal, fizikî ve duyusal yetilerinin geliştirilmesi, hastalıkların yok edilmesi ve ömrün sonsuza kadar uzatılması” olarak tanımlanıyor.
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Gökhan Şener, AA muhabirine yaptığı açıklamada, transhümanizm kavramının 1950’li yıllarda kullanılmaya başlandığını, bir akım olarak transhümanizmin de 1980’lerden sonra ortaya çıktığını söyledi.
İki sözün birleşiminden meydana gelen transhümanizmi anlamak için hümanizmin ne olduğununa yönelik açıklamanın büyük kıymet taşıdığını vurgulayan Şener, şunları kaydetti:
“Hümanizmin tariflerine baktığımızda, daha çok insanlık sevgisi üzere bir tarif yapılıyor. Bu tanımlama, hümanizmi tam olarak açıklamıyor. Homo humanus, homo barbarusun tersi olarak anlaşılmalıdır. Öbür bir tabir ile Homo humanustan anlaşılması gereken, Greklerden alınan Paideia’nın özümlemesi ile asilleşen Romalıdır. O halde hümanizmle insanın doğal durumdan çıkarak kendini tabir etmesini anlayabiliriz. Bu da okuryazarlık ve hasebiyle eğitim ile gerçekleştirilebilir. Hümanizmin temel argümanına baktığımızda, insanın içinde bulunduğu koşullardan etkilenen bir canlı olduğu ve beşere yönelik yanlışsız tesirlerle lakin insanlaştırılacağıdır. İnsanın dışsal bir tesire sahip olmasından ötürü o, kendi haline bırakıldığında barbarlığa yanlışsız yönelmektedir. Münasebetiyle insanı barbarlıktan kurtarıp insan yapabilmemiz için homo humanuse yanlışsız eriştirilmesi gerekiyor.”
İnsan üstü ömür, insan üstü zeka ve insan üstü sıhhat durumu hedefleniyor
“Hümanizmin insanı barbarlıktan kurtarma gayesinin başarısızlığa uğraması sonucu tekrar homo barbarusa mı, yoksa öteki bir kademeye mı geçileceği” sorusunun büyük ehemmiyet kazandığını tabir eden Şener, bu noktada transhümanizmin devreye girdiğini söyledi.
Şener, “Çünkü hümanizm, ‘insanın biyolojik varlığı ile bir bütün olarak dönüştürülmesi’ olduğundan biyolojik varlıktan gelen sıkıntıların aşılması olarak transhümanizmi anlamak durumundayız. Bu durumda transhümanizm, ‘insanın biyolojik yapısının ortaya çıkardığı problemlerden kurtulmak ismine yeni bir biyo imkanı ortaya çıkarmayı hedefleyen bir akım ya da bir düşünce’ olarak tanımlanabilir. Transhümanizmde 3 temel gaye göze çarpıyor; insan üstü hayat, insan üstü zeka ve insan üstü sıhhat durumu. Biz hümanizmde insanın, doğal durumunda insan olmadığını görmüştük. Transhümanizmde ise bir sonraki etap olarak insanın yalnızca eğitimle insan olabilmesi bizim için kâfi değil, insanın biyolojik varlığından kaynaklanan problemleri da aşmamız gerekiyor.” formunda konuştu.
Trashümanizm sonucu ortaya “cyborg”ların (insan-makine karışımı varlıklar) bir evrim sonucu ortaya çıktığı üzere yanlış bir algının olduğuna işaret eden Şener, evrim olarak isimlendirilen durumun “insanın doğal duruma adapte olması” manasına geldiğini, transhümanizm ve hümanizm ile birlikte yapay bir duruma adaptasyonun kelam konusu olduğunu söyledi.
“Tüm biyolojik hudutların ötesine geçen bir dünya kurulmak isteniyor”
Gökhan Şener, zeka, mevt ve sıhhat konusunda insani sonların ötesine geçmek için çalışmalar yapıldığını belirterek, tüm biyolojik hudutların ötesine geçen bir dünya kurulmak istendiğini söz etti.
Şener, “Bizim biyolojik yapımıza baktığımız vakit mevtle karşı karşıyayız. Sıhhat sorunlarımız kelam konusu ve zekamız kâfi değil üzere görülüyor. İnsan 50-60 ya da daha fazla değişkene sahip bir sorunla karşılaştığında hesaplamakta çok zorlanıyor. Lakin birebir sorunu bir makineye verdiğinizde çok daha süratli ve efektif bir formda tahlil elde edebiliyorsunuz. O vakit burada ‘insanın sonluluğunu kurtarmak zorundayız’ üzere bir fikir ortaya çıkıyor.” diye konuştu.
“Gelecek düşünen robotların değil, cyborg’ların”
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Gökhan Şener, Alman matematikçi Kurt Gödel’e atıfla insan zihninin hesaplanabilir bir yapıya sahip olmadığını vurgulayarak, Goertzel’in belirttiği teknolojiyle donatılmış çocukların daha zeki olduğu argümanının yanlışsız olmadığını söyledi.
Şener, devamla şunları kaydetti:
“O çocuklar daha güzel hesap yapabilmekte ve biz bunu ‘zekanın insan biyolojisinin çok ötesine geçtiği’ formunda yorumlamaktayız. Fakat hesap yapan bir makinenin ya da teknoloji ile donatılmış insanlarda yapılan hesaplamalar ya da öteki süreçler sonucunda şuurun ortaya çıktığı söylenemez. Bu haliyle transhümanist yorumlarda insan zihni büsbütün fizikî bir şey olarak düşünülüyor -ki akademinin de genel hali emsal şekildedir- hem Gödel’in teoremleri hem de Turing’in ve öteki birçok ismin çalışmaları bunun yanlışsız olmadığını göstermektedir. Tüm bunlardan sonra yapay zekanın düşünen makine projesinin erişilmeye çalışılan fakat mümkün olmayan bir amaç olarak görülüyor olması sonucu geleceğin dünyasında; düşünen robotların değil, cyborg’ların olduğuna yönelik bir kehanet daha gerçekçi üzere görünüyor. Zira insanın zihin ve ömür imkanlarından kaynaklı olarak fizikî alana indirgenemeyen özellikleri olmasından ötürü makine, hiçbir vakit bir bilince sahip olamayacak lakin insanın biyopsikolojik varlığı bu yüzden devam ettirilip ona eklemlenecek teknolojik donanım ile makine-insan formuna gidileceği daha gerçek bir sav olarak durmaktadır.”
