Kocaman bir soytarı başı orta sahneyi kapsıyor. İki yanda soytarının iki eli… Bu üç devasa ahşaptan yapının her yeri hareketli… Parmaklar, gözler, kaşlar… Ellerden biri dev bir balon tutuyor…
Yaz aylarında uygar, çağdaş, demokratik ülkeler, haksız yere hapsedilen, hapsedilmiş olan, hapsedilecek olan meslektaşlar, gazeteciler, öğrenciler, sanatkarlar, muharrirler, akademisyenler, seçilmiş siyasilerle mahkeme koridorlarında gün ve sıra bekleyerek değil, hoşluklarla, yaratıcılıklarla, hayatı anlamlandırmaya çalışıyor… (Utanarak, bu türlü anları da sizlerle paylaşmaya çalışıyorum!)
Yaz aylarının dünyaca ünlü müzik şenliklerinden biri Avusturya’daki Bregenz Şenliği… Konstans Gölü kıyısında minicik kasaba Bregenz, savaş biter bitmez kurmuş şenliğini. 1946’dan beri sürmekte… 28 bin nüfusu, şenlik ayında yarım milyona ulaşıyor. Bu şenlik, şanını göl üzerindeki dev sahnesinden alıyor. Burada 7 bin kişilik amfinin önünde her yıl tanınan bir opera en görkemli biçimde sahneleniyor. Kasabanın 1700 ve 1500 kişilik konser ve tiyatro salonlarında ise deneysel konser ve operaları yer alıyor.
Bu yıl göldeki sahnede sıra Verdi’nin en tanınan yapıtlarından Rigoletto’daydı… Eser son yılların sinema kökenli genç dahi direktör, Salzburg, Berlin ve Dresden operalarında muvaffakiyetini çoktan kanıtlamış Alman Philipp Stölzl’e teslim edilmişti… Sinema birikimi, tıpkı vakitte usta bir dizayncı olması, şenliğin çok ortaklı prodüksyon imkanlarıyla birleşince, ortaya “çılgınlıkta hudut yok” durumu çıkmış.
Fellini’den Stephen King’e
Kocaman bir soytarı başı orta sahneyi kapsıyor. İki yanda soytarının iki eli… Ahşaptan yapılı bu üç devasa yapının her yeri hareketli… Parmaklar, gözler, kaşlar… Ellerden biri dev bir balon tutuyor, öteki ise yeryüzünü avucuna alabilecek güçte…
İki saat boyunca bu çerçevede Fellini sinemalarını, Cirque du Soleil, Amerikan TV show’larını, vakit zaman Stephen King’in endişe ve dehşet anlarını, “King Kong” sinemalarını (Gilda’nın o koca avucun içinde kaybolması), sirk ya da Crazy Horse revülerini anımsatan bir seyahate çıktık.
Verdi’nin kulaklardan gitmeyen harika müziği Enrique Mazzola idaresinde Viyana Senfoni Orkestrası ve Prag Filarmoni Korosu yorumuyla yerli yerindeydi. Üç başrolü dünya çapında solistler paylaşıyordu: Melissa Petit (Gilda), Vladimir Stoyanov (Rigoletto) ve Srephen Castello (Montua Dükü). Üçünün de harika sesleri ve usta oyunculukları vardı. Yani hiçbir eksik yoktu.
Ancak… Lakin… O üç sahnede de o denli çok hareket, o denli çok parlak ve cazgır renk, o denli çok şaşa, o denli çok teknik koşuşma, uçuşma, göle düşme vardı ki, güya hislere pek yer kalmıyordu. Yapıtı gözünüzü kırpmadan, ağzınız açık seyrediyordunuz. Daha çok şaşırarak, daha az duygulanarak…
Duygunun ağırlaştığı anlar
Saray soytarısı Rigoletto, eli kırbaçlı dükün tüm şehvet isteklerini yerine getirmesi için ona hizmet ederken; O dev soytarı başı saray vazifesini görüyordu. Dük, sirkten, revülerden kimi beğenirse, o parmaklar kızları kaptığı üzere, ağızdan içeri atıveriyordu. Kızların işi bitince dükün hizmetindeki maymunlar kızları ağızdan dışarı ya da direkt göle fırlatıyordu… Rigoletto kendi kızı Gilda’yı tüm kötülüklerden ve bu çılgınlıktan nereye dek koruyabilir ki… Ne de olsa lanetlenmişti.
Beni en duygulandıran an, Gilda’nın fakir bir öğrenci sandığı düke âşık olduğu ve o “Caro Nome” aryasını söylediği kısımdı. Dev balona bağlı sepetin içinde başladı aryayı söylemeye… Balon yükseldi yükseldi… Abartmıyorum, 30 metre yükseldi… Gilda “küçük kız elbisesi” içinde minicik kaldı. İşte aşk insanı bu türlü bulutların üzerine uçurur… Artık o bir aşk aryası değil, güya bir ütopyaydı… Aryanın sonunda yeniden yeryüzüne inmişti. Harikaydı.
Sahnedeki bebek yüzlü soytarı başı giderek dehşetli bir yaratığa dönüştü. Gözleri çıktı, burnu düştü, dişleri söküldü ve bir dehşet objesi haline geldi…
“La Donna Mobile” aryasını dük söylerken, parmak uçlarıyla oynatılan kuklaları andıran bayanlar tam bir seks nesnesi halindeydi…
Sondaki fırtınaya gelince: Bugüne dek birçok sahnede binlerce fırtına sahnesi görmüşümdür. Böylesini görmedim. Bütün göle o denli bir yağmur yağdı ki neye uğradığımızı şaşırdık. İşte bir “Rigoletto” bu türlü geçti… Devamı bir sonraki yazıya…
En hisli an…
