Hipofiz bezinin nizamlı çalışması, üreme işlevlerinden, bedenin su ve tuz istikrarına, vasküler bütünlüğün korunmasından büyüme ve gelişmeye kadar üzere birçok sistemi etkiliyor. Münasebetiyle kendi küçük, tesiri büyük bu organın korunması son derece kıymet taşıyor. Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur, bir spor müsabakasından, trafik kazalarına kadar başa alınacak rastgele bir darbenin hipofiz bezini, hasebiyle hormonal sistemi etkilediğine dikkat çekti.
Boks ve kick boksta olduğu üzere darbelerin sık ve tekrarlayıcı yapıda olmasının hipofiz bezinde önemli hasara yol açabileceğinin altını çizen Prof. Dr. Keleştemur, “Boks yapan bir kişi, spor hayatı boyunca ortalama 4000-4500 sefer başına yumruk alıyor” dedi.
SPORCULARDA BİRİNCİ KERE ORTAYA KONDU
TÜRKİYE’DE DÖVÜŞ SPORLARINDA KASK KULLANIMI ZORUNLU
Özellikle ABD’de arbede sporları yapanlarda beyin kanamasının da yaygın görüldüğünü hatırlatan Prof. Dr. Keleştemur, “Türkiye bu bakımından şanslı bir ülke. Zira hengame sporlarını yapanlar kask kullanmak mecburiyetinde. ABD’de ve kimi Avrupa ülkelerinde bu sporları yaparken kask kullanılmıyor. Münasebetiyle travmaya bağlı hasar riski daha yüksek oluyor” dedi.
Son yıllarda amatör boks ve kickboksta kask zorunluluğunun getirildiğini, eldiven hacimlerinin arttırılarak bu sporların sıhhat açısından az riskli hale getirilmeye çalışıldığını anlatan Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur, ”mücadele sporu” yapanların ve çocuklarını bu spora yönlendiren ailelerin korunma hedefli olarak kesinlikle tedbir almaları gerektiğinin altını çizdi. Keleştemur, kask kullanımının beyin ve hipofiz hasarı bakımından büsbütün kollayıcı olmadığını söyledi.
TRAVMAYA MARUZİYETLE ARTTIKÇA, RİSK YÜKSELİYOR
Hormon eksikliğinin ortaya çıkmasında darbenin şiddeti ve maruz kalınan müddetin tesirli olduğunu anlatan Prof. Dr. Keleştemur, şunları söyledi:
“Yani darbenin şiddetiyle yanlışsız orantılı olarak, hormon eksikliği de artıyor. Bu tip sporlar yasaklansın demek çok da kolay değil. Lakin önemli tedbirler alınarak kalıcı hasarlar ve hormonal bozukluklar azaltılabilir. Kask kullanmayanlarda, kullananlara oranla yüzde 10-30 oranında hormon eksikliği daha fazla görüldüğünü biliyoruz. Bu kolay tedbir bile işe yarıyor. Ülkemizde kask takma mecburiliği olduğu için olumsuz tesirler daha az görülüyor.”
TRAFİK KAZALARI DA HORMON BOZUKLUĞUNA NEDEN OLUYOR
Türkiye’nin en büyük sıkıntılarından biri olan trafik kazalarının beyin travmalarına neden olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur, trafik kazası sonucu baş travması geçirenlerin yaklaşık yüzde 20-30’unda büyüme hormonu eksikliği ve buna bağlı sıkıntıların ortaya çıktığına işaret etti.
HORMON EKSİKLİĞİNİN YERİNE KONMASI GEREKİYOR
Son yıllarda yetişkinlerde de büyüme hormonu eksikliğinin son derece değer kazandığını hatırlatan Prof. Dr. Keleştemur, kelamlarına şöyle devam etti:
“Yağ kitlesinde artma, kas kitlesinde azalmaya yol açarak, beden kompozisyonunda değişikliğe neden olabiliyor. Bunun yanında, fizikî olarak kişi kendini yorgun, mutsuz hissediyor. Hafıza sorunları ortaya çıkıyor. Muhakeme, iştah sorunları görülüyor. İnsülin direnci , metobolik sendrom, kardiyovasküler sorunlar daha çok görülüyor. Tedavi sonrasında ise, kişinin hayat kalitesi gözle görülür formda düzeliyor. Hasebiyle büyüme hormonu eksikliğinin tespit edilmesi son derece kıymetli. Kortizol hormonu eksikliği ise çok daha önemli sonuçlara neden olabiliyor. Kan basıncında düşme, şeker düşmesi meydana gelebiliyor. Kortizol hormonunun eksik olması halinde kesinlikle telafi edilmesi gerekiyor.”
Boy kısalığının kıymetli sebeplerinden birisinin çocukluk çağında geçirilen baş travmalarına bağlı büyüme hormonu eksikliği olduğunun altını çizen Keleştemur, aielelere çocuklarını baş travmasından müdafaaları ihtarında bulundu.
SPORCULAR TARANMALI
Hipofiz yetmezliği gelişen emekli atletlerden, tedavi gereksinimi olanların tedavi edilerek, hormon eksikliğine bağlı sıhhat sorunlarının ortadan kaldırılmasının mümkün olduğuna işaret eden Prof. Dr. Keleştemur, az de olsa ağır darbe almış yahut kask kullanmayan etkin genç atletlerde da hipofiz hormon eksikliğinin gelişebileceğini belirtti.
Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur şunları ekledi:
“Sporcu performansı ve sıhhati açısından hipofiz yetmezliğinin önlenmesi ve hipofiz yetmezliği gelişmişse de tedavi edilmesi faydalı olacaktır. Baş travmasına bağlı hipofiz yetmezliği riskini en aza indirmek için, çaba sporu yapan atletler idmanlar da dahil her vakit kask kullanmalı ve başa darbe almaktan kaçınmalıdırlar. Ayrıyeten, çalışmalarımızın bize gösterdiği sonuçlara nazaran emekli dahi olsa, boksör yahut kick boksçularun endokrinoloji uzmanı tarafından hipofiz yetmezliği açısından taranması yararlı olacaktır.”
