Seçim geçti hükümet kefen parasına sarıldı

Bütçede oluşan kara deliği kapatmak için hükümet kaynak yaratma peşine düştü. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda (TCMB) TL olarak tutulan “yedek akçe”nin bütçeye aktarılmasıyla ilgili düzenleme TBMM’ye geliyor.

İhtiyat akçesinin transferi “zor vakit parasının” harcanacak olması nedeniyle eleştirilirken, bütçenin bir kerelik gelirlere daha fazla bağlı hale gelmesi, misal uygulamaların sürmesine neden olacağı telaşlarını artırıyor. Uzmanlara nazaran bütçedeki kara delik panik havasıyla atılan adımlarla kapatılmaz. Eski Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz’a nazaran de, bu adım mali disiplini bozar, piyasaya yanlış sinyal veriliyor. Her yıl nisan ayında yapılan TCMB’den Hazine’ye kâr transferi, bu yıl ocakta yapılmış ve bütçe fazla vermişti.

İhtiyat akçesi öngörülemeyen durumlara karşılık kârdan ayrılan para niteliği taşıyor. Birinci olarak 13 Mayıs’ta gündeme gelen düzenlemeden 31 Mart lokal seçimleri öncesi “kefen parası” başta olmak üzere tenkitler nedeniyle o gün için vazgeçilmişti.

Fevkalade çıkarılacak
TCMB, kârının yüzde 20’sini Türk Lirası olarak yedek akçe hesabında tutuyordu. Yeni düzenlemeye nazaran bu oran yüzde 10’a inecek ve buna karşılık gelen meblağ her yıl Hazine’ye aktarılacak. Düzenlemeye nazaran, Merkez Bankası’nın kârının dağıtılmasında ihtiyat akçesi için ayrılan yüzde 20 uygulaması kaldırılacak lakin uygulamadaki yüzde 10’luk olağanüstü ihtiyat akçesindeki “fevkalade” tabiri kaldırılarak, uygulama bu biçimde devam edecek.
Bloomberg HT’ye nazaran, bu seneye mahsus olmak üzere yalnızca birikmiş olan yedek akçe Hazine’ye alınacak. Kelam konusu düzenlemede TCMB Kanunu 60. hususun yine düzenlenmesi öngörülüyor. İlgili hususa “Son yıl kârından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kâra katılarak dağıtılabilir” ibaresinin eklenmesi öngörülüyor.

Erdoğan onaylayacak
Reuters’a bilgi veren bahis hakkında bilgi sahibi kaynaklar, iktisat ile ilgili düzenlemelerin yer alacağı teklifin birkaç hafta içinde TBMM’ye verileceğini ve Meclis tatile girmeden evvel yasalaşmasının öngörüldüğünü belirtti. Mevzu hakkında bilgi sahibi bir yetkili, ihtiyat akçesine dair düzenlemeden esasen büsbütün vazgeçilmemişti. O periyot için bekletilmeye alındı. Hazırlanan bir yasa teklifinin içinde yer alması konusunda bir irade var” dedi.
Merkezi idare bütçesinde öngörülene paralel gelişmeler olmadığını kaydeden bir öbür yetkili, “Bütçeye dayanak verilmesi gereksinimi bir gerçek. İhtiyat akçesinden gelmesi beklenen 46 milyar liralık fiyat, bütçedeki görünümü en azından biraz düzeltecek. Son kararı verecek olan Cumhurbaşkanı

Yeni vergiler yolda

TCMB’nin ihtiyat akçesinin transferi bile başına bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya (GSYH) oranını yüzde 1 azaltıyor. Yıl sonunda hedeflenen bütçe açığı 80.6 milyar TL yani GSYH’nin yüzde 1.8 düzeyinde. Lakin ekonomistler gelir artırıcı hiçbir adım atılmaması halinde bu yıl açığın GSYH’ye oranının yüzde 3’ü aşabileceğini öngörüyor.

Konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar hala üzerinde çalışılan düzenlemeye nazaran şirketlere takviye sağlanması için kurumlar vergisinin iki puan düşürülmesini, bunun yanı sıra bilhassa gelir vergisinde üst dilimde artışın değerlendirildiğini kaydetti. Hükümetin kurumlar vergisine ait rastgele bir adım atmaması halinde bu vergi 2020 sonuna kadar yüzde 22, 2021’de ise yüzde 20 olarak uygulanacak.
Reuters’e bilgi veren bir yetkili, “Vergi dilimleri hala bedellendiriliyor ancak bunun yanı sıra bilhassa geliri yıllık 1 milyon liranın üzerinde olanların vergisinin yüzde 50’ye yakın bir oran olması gündemde” dedi. Hala gelir vergisi yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak dört dilim halinde uygulanıyor. Yetkililerin verdiği bilgiye nazaran gelir vergisinde planlanan değişiklikler alt gelir kümesine yönelik “ek bir vergi yükü” getirmeyecek biçimde şekillendirilecek.

Teklif metninde ultra lüks olarak tanımlanan konutların satışında vergi oranları artırılacak. Öbür konut alışlarında rastgele bir vergi düzenlemesi gündemde olmayacak.
Aynı yetkili, iktisat idaresinin birtakım makro ihtiyati önlemler üzerinde de çalıştığını belirterek, “Başka birtakım vergi adımları olabilir. Gelir artırıcı adımlar görebiliriz, birtakım dallar desteklenebilir de lakin bütçedeki bozulmanın daha fazla olmaması için yılın kalanında masrafların önemli halde kısılması kelam konusu olabilir” dedi.

İlk 5 aylık bilgilere nazaran bütçede vergi gelirlerinin yüzde 23.9’unu artırım bedellendirilen gelir vergisi, yüzde 13.8’ini ise indirim bedellendirilen kurumlar vergisi oluşturuyor. ÖTV yüzde 20, ithalde alınan KDV ise yüzde 18.7 seviyesinde bulunuyor.