Özellikle 55 yaş üzeri kısmı tehdit eden makula dejenerasyonu yahut halk ortasındaki ismiyle sarı nokta hastalığı yüzde 80 oranında görüş kaybına yol açabiliyor. Hastalığın daima ilerleyen bir yapıda olduğunu belirten Göz Hastalıkları ve Retina Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Işık Acar Göçgil, “Sarı nokta hastalığının ilerlediği durumlarda tedavi, kalıcı duruma geçen bozukluğu fakat azaltabilmektedir” tabirlerini kullandı.
Erken evrede birçok hastada belirtiler bile görülmezken, hastalığın ileri evrelerinde yaşadıkları görme kaybı sebebiyle hastaların yanlarında refakatçi olmadan konutlarından dahi çıkamaz duruma geldiklerini de hatırlatan Prof. Dr. Göçgil, rutin göz denetimlerinin aksatılmaması davetinde bulundu.
Prof. Dr. Göçgil, “Retinanın en net gören bölgesi olan sarı nokta alanında görmemizi etkileyen pek çok hastalık ortaya çıkabiliyor. Bu hastalıklardan en dikkat çekenlerin başında ise yaşa bağlı makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) geliyor. Genetik faktörlerin yanı sıra 55 yaş sonrası şahıslarda sigara kullanımı, denetimsiz hipertansiyon ve diyabet ile yetersiz beslenme, ultraviyole ışığa maruz kalma üzere çevresel faktörler de hastalığa yakalanmada kıymetli etkenler olarak karşımıza çıkıyor” dedi.
“55 YAŞ ÜSTÜ BİREYLERDE YAYGIN GÖRÜLEN BİR HASTALIK”
Sarı nokta hastalığının (Yaşa bağlı makula dejenerasyonu) farklı bireylerde farklı belirtilerle ortaya çıkabildiğini belirten Prof. Dr. Göçgil, “Retinamızın merkezi olan makula yani sarı nokta, gözün gerisinde bulunur ve retinanın en keskin görüş merkezidir. Makula dejenerasyonu yaşa bağlı olarak ortaya çıkan, çoklukla 55 yaş üstü şahıslarda görülen ve ilerleyen yaşla sıklığı artan, sık görülen bir göz hastalığıdır. Belirtiler yoksa teşhisin yapılması güç olabilir, bir göz görmede sorun yaşarken öbür göz yıllarca olağan fonksiyonuna devam edebilir. Her iki göz de etkilendiğinde merkezi görme kaybı daha çabuk fark edilmektedir” açıklamasında bulundu.
“KONTROLSÜZ DİYABET VE HİPERTANSİYON SARI NOKTAYI HIZLANDIRIYOR”
Makula yahut sarı noktadaki hücrelerin düzgün çalışmadığında, görme alanımızın merkezinde bulanıklık yahut karanlık alan oluştuğunu belirten Prof. Dr. Göçgil, “Bir sayfa üzerinde yazılı sözlerin bulanıklaşması, düz çizgilerin eğrilmiş, bozulmuş üzere görülmesi yahut görme alanının merkezinde siyah ya da gri nokta yahut küçük alanların oluşması başlangıç belirtilerindendir. Hastalığın belirtileri birinci evvel bir beğenilen başlayabilir; lakin öteki göz güzel durumda olduğunda ve iki gözle bakıldığında bu belirtiler fark edilmeyebilir. Başka beğenilen de belirtiler ortaya çıkmaya başlayınca görme işlevi artık olumsuz biçimde etkilenmeye başlar ve hasta bu durumdan rahatsız olur. Denetimsiz diyabet ve birtakım ilaçlar, kolesterol yüksekliği, obezite ve hipertansiyonun varlığı da sarı noktadaki dejenerasyonu hızlandırabilir” dedi.
HASTALAR KONUTTAN ÇIKAMAZ DURUMA GELİYOR”
Sarı nokta hastalığının önemli bir hastalık olduğunu ve rutin göz denetiminin hastalığın ilerlemesinin önlenmesinde büyük değere sahip olduğunu aktaran Prof. Dr. Göçgil, “Her hastalıkta olduğu üzere rutin göz denetimimizi aksatmamamız gerekiyor. Sarı nokta hastalığı önlenmediği taktirde önemli görme kayıpları ile sonuçlanabiliyor. Her iki beğenilen ileri evre sarı nokta hastalığı bulunan hastalar, yaşadıkları görme kaybı sebebiyle yanlarında refakatçi olmadan konutlarından çıkamaz duruma geliyor, gördükleri insanların yüzlerini tanıyamıyor, okuma ve yazma işlevlerini maalesef yitiriyorlar” formunda konuştu.
“ANİ GELİŞEN TİPİ YÜZDE 80 GÖRME KAYBINA NEDEN OLUYOR”
Hastalığın kuru ve yaş tip olmak üzere iki tipi bulunduğunu belirten Prof. Dr. Göçgil, “Görme aslında çok kıymetli bir süreç. Göze her ışık geldiğinde retina uyarılıyor ve ışık algısı için gelişen tepkiler sonucunda bir ekip atık unsurlar oluşuyor. Bu atık unsurların temizlenmesi için çalışan hücrelerimiz var. Bu hücrelerde bozulma başladığı vakit atık hususlar retina tabakamızız altında birikmeye başlıyor. Y
aşa bağlı makula dejenerasyonunun kuru ve yaş tip olmak üzere iki alt tipi var. En sık görülen tipi, yüzde 90 üzere bir oran ile kuru tiptir. Hastalığın daha yavaş ve uzun müddette görme azalmasına yol açtığı kuru tip dediğimiz durum, retina katmanları altında lipid, yağlı gerecin birikmesiyle meydana gelmektedir. Kuru tip sarı nokta hastalığı yavaş ilerler.
Hastalığın süratli gelişen ve ani görme kayıplarına sebep olan yaş yahut neovasküler tipinde ise sarı nokta bölgesinde retina altında olağandışı yeni damarlar gelişir. Yaş tip sarı nokta hastalığında, olağan durumlarda kuru olması gereken retina katmanında meydana gelen sıvı birikimi yahut kanamalar gerçekleştiğinde hastada apansız çok önemli bulanık görme, baktığı yerleri eğri görme üzere şikayetler gelişir. Bu tip, kuru tipe oranla daha az (yüzde 10) görülmekle birlikte yüzde 80 oranında görme kaybına sebep olabilmektedir. Bilhassa hastanın bir gözünde yaş tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu geliştiyse öteki göz de tehlike altındadır. Bu tipte sistemik kan basıncında ani yükselmeler, sigara kullanımı üzere nedenler yaş tipin hem gelişme sürecini hem de tedaviye cevabı olumsuz etkilemektedir” sözlerini kullandı.
“ERKEN EVRELERDE BİRÇOK HASTDA BELİRTİ GÖRÜLMÜYOR”
Hastalığın yapılan araştırmalara nazaran 75 yaş üzerinde keskin bir formda artış gösterdiğinin belirlendiğini belirten Prof. Dr. Göçgil, “75 yaş üstü bireylerde hastalığa yakalanma riski 65 – 74 yaş aralığındaki bireylere nazaran üç kattan daha fazladır. Sarı nokta hastalığının erken tanısı, tipik olarak hastanın yaşı, retina muayene bulguları ve aile hikayesi incelenerek konulabilmektedir. Hastalığın erken evrelerindeki birçok hastada belirtilerin fark edilmemesinden ötürü hastalar, lakin tek yahut ikinci beğenilen görmede bariz bir azalma hissettiklerinde muayene olmaktadırlar. Öte yandan erken evrede dikkatli bir göz muayenesi ve ileri görüntüleme tetkikleri ile teşhis koymak mümkündür” dedi.
“SÜREKLİ İLERLEYEN BİR HASTALIK”
FSarı nokta hastalığının daima ilerleyen bir hastalık olduğunu söyleyen Prof. Dr. Göçgil, “Erken teşhis için risk kümesi altındaki bireylerin, haftada bir sefer kullandıkları yakın gözlükleri varsa onları taktıktan sonra gözlerini elleriyle farklı ayrı kapayarak görmelerini karşılaştırmaları yerinde olur. Hastaların kendilerini takip etmeleri için, verdiğimiz ve Amsler Kartı dediğimiz, bulmacalardaki üzere siyah beyaz küçük karelerden oluşan takip kartlarının merkezindeki noktacığa odaklanarak, eğri görme, karanlık alan manzarası olup olmadığını her bir beğenilen farklı ayrı denetim etmelerini önemsiyoruz. Bu hastanın kendisini takip sistemi; zira bu hastalıkla en değerli çabaların başında daima takip gelmektedir. Şayet yeni bir belirti fark edilirse vakit kaybedilmeden göz hastalıkları uzmanına başvurulması gerekmektedir” açıklamasında bulundu.
Prof. Dr. Göçgil, hastalığın tedavi süreci ile ilgili şöyle konuştu:
“Kuru tip için sarı noktada bulunan pigment, antioksidan vitamin ve minerallerle dayanak tedavinin aktifliği uzun yıllar süren çok merkezli çalışmalarla gösterilmiş durumda ve kullanılıyor. Öteki sistemik hastalıkların denetimli takibi ve ultraviyole ışıktan korunma, sigara içilmemesi de ayrıyeten değerli. Yaş tip sarı nokta hastalığının tedavisinde, yeni damarlanmaların gelişimini ve sıvı sızmasını baskılayan anti VEGF tesirli ilaçlar, göz içine enjeksiyon biçiminde uygulanıyor ve belirli aralıklarla tekrarlanması gerekiyor. Bilhassa erken teşhis konarak, hastalık ilerlemeden uygulandığında, bu tedaviler görmeyi artırıp, görme kaybını engelliyor, eğri görmeyi büyük oranda düzeltiyor ve hastanın günlük aktivitelerini yapabilmesini sağlıyor. Öte yandan, hastalığın ilerlediği durumlarda, kalıcı hasar oluştuğunda yahut sarı noktada geniş bir alanı kapladığında tedavi tesirli olsa da, görme kaybını fakat azaltabiliyor. Yeniden kimi az durumlarda, hastaya damardan özel bir ilaç verilerek, yalnızca olağandışı damarları etkileyen ve retina hücrelerinde hasar yapmayan farklı bir lazer tedavisi olan fotodinamik tedavi (PDT) de enjeksiyonlarla birlikte uygulanabilmektedir. Göz içine uygulanan anti VEGF ilaç olarak yeni moleküller de beklenmektedir.
“KATARAKT AMELİYATI ÖNCESİNDE NE KADAR GÖRÜL KAZANILACAĞI TESPİT EDİLEBİLİYOR”
Yaş tip sarı nokta hastalığı varsa enjeksiyon tedavileriyle durum denetim altına alınana kadar katarakt ameliyatını uygulanmamaktadır. Kuru tip sarı nokta hastalığına katarakt da eşlik ettiğinde göz içine yerleştirilecek mercek yahut lens tek odaklı tercih edilmelidir. Akıllı lens ismiyle da bilinen üç odaklı mercekler ile bu hastalarda ameliyat sonrasında manzara kalitesi düşük kalmaktadır. Çok ileri bir görme kaybı olduğunda ise, retina üzerine düşen imajın büyütülmesi sayesinde hastanın daha âlâ görmesine yardımcı olabilecek özel mercekler de kullanılabilir. Bu mercekler için ameliyat öncesinde ön deneme (simülasyon) yapılmakta ve hastanın ameliyat sonrası görme kapasitesinde manalı bir artış sağlanıyorsa bu mercekler planlanmaktadır.”
