Sinema tarihinin çok tesirli bir ismi olan Orson Welles, aksiliklerle boğuşan, yarım kalmış sinemalara imza atmakta başı çeken bir direktördür. 1941’de Meksika, Arjantin ve Brezilya’da başlayan çalışmalarından altı ay sonra RKO şirketi Welles’e It’s All True (1942) isimli belgeselini tamamlatmadı. Bu çalışma Samba dansının tarihçesi üstüne egzotik bir söyleşiydi. 1955’te Meksika’da Don Kişot’a (1957-1975) başlayan direktör onu da bitiremedi. Bu sefer Don Kişot’u Ne Vakit Bitireceksin ? isimli bir belgesel çekti.
Orson Welles’in Heart of Darkness (1939), The Deep (1967), The Merchant of Venice (1969), The Magic Show (1969), The Other Side of the Wind (1970-1972), The Dreamers (1978) üzere çok sayıda sineması tamamlanamadı. Welles yeniden de sinema sevgisini ve umudunu yitirmedi, oyunculuktan ve direktörlükten kazandığı paraları yarım kalmış projelerine yatırarak modül parça çekimler yaptı.
1966’da Orson Welles, beş yıl sonra intihar edecek olan muharrir Ernest Hemingway ile dostluğunu anlatan The sacred beasts isimli bir senaryo yazmaya başladı. Sinemanın hikayesi ölmeden evvel ünlü bir direktörün gerisinde bırakmak istediği bir projeyi tamamlamak için çabalamasını anlatıyordu. Her ne kadar bu direktör Ernest Hemingway’i anımsatsa da Orson Welles’ten besbelli izler taşıyordu. Welles senaryosunda sanatkarın para, sanayi, toplum, tenkit karşısındaki tavrını vurguluyordu. Bu Amerikalı direktör tıpkı Welles üzere Avrupa sürgününün akabinde 1970’te ülkesine dönüyordu. Efsanevi sinemalarıyla sinema tarihindeki yerini sağlamlaştırmıştı. Yeni projeleri için ekonomik dayanak arıyordu. Sinema içinde sinema çeken Welles o devirde sinemada moda olan çağdaşlık, yenilikçilik akımını alaycı bir yaklaşımla irdeliyordu.
Welles, Rüzgarın Öteki Tarafı’nın çekimine 1970’de başladı. Başta projesini kendi finanse etti, sonra İran Şahı İstek Pehlevi’nin kayınbiraderi Mehdi Boushehri’nin üretim şirketi Les films de l’Astrophore’dan geri kalan bütçeyi tamamladı. Çekim bütçesini denkleştirmek için çok badire çekti, 1976’ya dek aralıklarla çekim yaptı. İspanya’daki çalışma su baskınları ve ahlaksız bir mahallî yapımcının yüzünden kısa sürdü. Teknik grup gün geçtikçe azalırken Welles 1974’te Arizona’da bir villaya yerleşti. Bu villanın bitişiğindeki konutta 1970’de Michelangelo Antonioni Zabriskie Point’i çekmişti. Başrolü Welles’in kadim dostu John Huston oynuyordu.
1976’da ekonomik problemlerden dolayı çekim yine durdu. Belirleyici ana sahneler bitmişti lakin eksik sahneler de vardı. Rüzgarın Öteki Tarafı, direktörün yarıda kalan sinemalarının listesinde yerini aldı. Welles için kurgu yaratım etabının en değerli süreciydi. Senaryonun yazımı ve çekimden sonra gelen son kompozisyon seansı kurguydu. 1972’de direktör Paris’te sinemanın birinci kurgusunu yaptı. Böylece ABD’inde iki yıllık çekimin akabinde sinemanın bir saatlik kısmı hazırdı. 1976’dan sonra Welles’in kurgu masasında sürdürdüğü uğraşa yasal boyutta bir savaşta eklendi. Bu uzun metrajın telif hakları direktör Orson Welles’e mi yoksa İranlı üretimci Mehdi Boushehri’ye mi aitti ?
1979’un başında İran şahı ülkesinden kaçınca Boushehri tüm mal varlığını yitirdi. Fransız adaleti şöyle bir karar verdi: Rüzgarın Öteki Tarafı İranlı yapımcının malıydı, sinemanın negatifleri Paris’te korunmaya alındı, Welles negatiflere dokunamayacaktı.
1985’te Orson Welles vefat edince sinemanın oyuncusu ve ortak senaristi Oja Kodar, oyuncusu direktör Peter Bogdanovich ve kameraman Gary Graver kırk dakikası Orson Welles tarafından kurgulanan Rüzgarın ÖtekiTarafı’nı bitirmek için para aramaya başladılar. Otuz yıl müddetince üretim zorluklarından telif haklarından, Paris’te bloke edilen on saatlik negatiflerden dolayı sinema çok sefer küllerinden yine doğdu.
2015’te Paris’teki iş kopyasına ulaşan Oja Kodar, Peter Bogdanovich’in yardımıyla Netflix kanalına ulaştı. 2017’de postprodüksiyon ve dağıtım haklarını edinen Netflix yüz saatten fazla orjinal negatifi taradı. Kurgu, Welles’in bıraktığı notlara nazaran gerçekleştirildi. Sinema yenilendi, ses bandının miksajı yapıldı. Sinemanın müziği Michel Legrand’a teslim edildi. 2 Kasım 2018’den beri Orson Welles’in versiyonuna sadık biçimde tamamlanan Rüzgarın Öteki Tarafı, Netflix kanalında izlenebiliyor. Orson Welles’in 48 yıl sonra tamamlanan, sinema sanayisini ironik bir lisanla eleştiren çalışması her sinefilin izlemesi gereken bir çalışma.
The Other Side of the Wind (Rüzgarın Öteki Tarafı) Direktör: Orson Welles, Oynayanlar: John Huston, Lilli Palmer, Peter Bogdanovich, Oja Kodar, Susan Strasberg, Robert Random, Edmond O’Brien, Mercedes McCambridge, Cameron Mitchell, İmal yılı: 1970-1976, Ülke: ABD-Fransa-İran, Müddet: 2 saat 2 dakika.
