Fyodor Dostoyevski, 11 Kasım 1821’de Petersburg’da dünyaya geldi. Ünlü muharririn bugün 201’inci doğum yılı.
Kutlu olsun…
Rus ve dünya edebiyatının tartışmasız en kıymetli ve büyük romancılarından olan Dostoyevski, pek çok roman yazdı. Romanları dünyanın çabucak hemen bütün lisanlarına çevrildi.
İyi ki doğdun Dostoyevski…
Yazarın hayatından kesitler…
Yazarın babası bir ordu cerrahı, annesi bir tüccarın kızıydı. Annesinin yardımıyla konutta başladığı eğitimini özel bir okulda sürdürdü. Babası sert ve acımasızdı. Annesinin esirgeyici tutumlarına sığınıyordu.
Annesini 15 yaşında kaybetti. 1837′de girdiği Petersburg Askeri Mühendis Okulu’nu bitirdi.
Öğrencilik yıllarını Rus ve Avrupa edebiyatının önde gelen muharrirlerinin yapıtlarını okuyarak geçirdi. Kısa bir mühlet askerlik yaptıktan sonra ayrılıp edebiyatla uğraşmaya başladı.
Topraklarında çalışan köylüler tarafından öldürülen babasından az bir miraz kalmıştı. Birinci romanı İnsancıklar’ı 1846′da yazdı. 1954′te basılan bu roman, birinci Rus toplumsal romanı sayılır.
Bu yapıtın basılmasından sonra ünlendi. 1846′da yazdığı ikinci romanı Öteki kâfi ilgiyi görmedi. Ünü giderek kayboldu…
1951 tarihli Mesken Sahibesi, 1848′de yazdığı Beyaz Geceler ile Yufka Yürekli romanları da ilgi görmedi. 1849′da yazdığı Netoçka Nezvanova romanı da beklenen başarıyı getirmedi.
Sayfa: 216
Politika hayatı
Politikayla ilgililenmeye başladı, genç liberallere katıldı. Çar 1. Aleksandr’ın güvenlik güçleri tarafından, “Devleti yıkmaya çalıştığı” suçlamasıyla arkadaşlarıyla birlikte tutuklandı. İdama mahkum edildiler. Kendisinin kurşuna dizilmesi hazırlıklarını izlemek onda derin tesirler bıraktı.
İdamdan son anda vazgeçildi, Sibirya’da 4 yıl ağır mahpusa ve 4 yıl askerlik yapmaya mahkum edildi.
Sibirya’daki cezaevi günlerinde birlikte yaşadığı mahkumları gözlemleyerek Rus halkını daha yakından tanıma fırsatı buldu. Lakin güç şartlar nedeniyle sara nöbetleri geçirmeye başladı. Bu rahatsızlığın tesirleri de birçok yapıtına yansıdı.
Evlilik ve kumar
1854′te cezaevinden çıkıp askerliğe başladı. Subaylığa kadar yükseldi. 1857′de dul bir bayanla evlendi. Bu evlilik maddi problemlerini artırdı. Tekrar yazmaya karar verdi. Askerlik cezasının da bitmesi üzerine Petesburg’a döndü. Yeni Çar 2. Aleksandr’ı destekledi.
Kardeşi Mihail ile birlikte “Vremya” isimli bir mecmua çıkardı. Bu mecmua ve mecmuada yayınlanan romanları yine tanınmasını ve eski ününü kazanmasını sağladı.
1862′de Fransa, İngiltere ve İtalya’yı kapsayan bir yurtdışı gezisi yaptı. Tıpkı yıl mecmua kapatıldı. Dostoyevski, Almanya’nın Wiesbaden kentine gitti. Burada kumara başladı.
Borç batağına sürüklendi
Epoha isminde yeni bir mecmua çıkardı. 1864′te eşini ve kardeşi Mihail’i kaybetti. Borca battı. Kurtulmak için Avrupa’ya kaçtı. Wiesbaden’de kumarda bütün parasını kaybetti.
Yayıncısından borç alıp 1865′te Rusya’ya döndü. 1867′de steno ile romanlarının yazımında kendisine yardım eden Anna Snitkina ile evlendi.
Bir kez daha borca boğulduğu için yeni eşiyle yeniden yurt dışına çıktı. Yoksulluk ve para peşinde ülke ülke dolaştı.
Ama romanlarını yazmayı da sürdürdü. Bir kez daha yayıncısının dayanağıyla Petesburga’a döndü. Muharrir, kumar borcunu ödemek için 20 günde Kumarbaz kitabını yazdı. Buradan gelen telif haklarıyla kumar borcunu ödemiş oldu.
Sayfa: 192
Son romanı: Karamazov Kardeşler
Tutucu bir haftalık mecmua olan Grajdanin’in başına geçti. 1 yıl sonra bıraktı. Bu periyotta eksi prestijini ve ününü tekrar kazandı.
En büyük romanı “Karamozof Kardeşleri” yazmaya 1879′da başladı. 1880′de şair Aleksander Puşkin‘in vefat merasiminde konuşmayı o yaptı.
Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi’nin edebiyat kısmına seçildi. Hayatının son periyodunda Petersburg yakınlarında küçük bir kasaba olan Staraya Russa’da yaşadı. 9 Şubat 1881′de burada hayatını yitirdi.
Sayfa: 1002
En çok okunan müelliflerden…
Günümüzde de en çok okunan muharrirler ortasında yer alır. Yapıtlarında iki dünya savaşı ortasında yaşayan bir jenerasyonu rahatsız eden ahlaksal, dinî, siyasal hususları etkileyici bir lisan ve ustalıkla lisana getirdi.
Gözlemlerinin sertliği, detaylara verdiği değer, karmakarışık ömründen çıkardığı sağlam karakterleri ve roman kurgulamadaki ustalığıyla Avrupa’da ve ülkesinde kendisinden sonra gelen çabucak tüm müellifler üzerinde tesirli oldu.
Batılı ülkelerin edebiyat ve düşün hayatında değerli bir rol oynadı. Varoluşçuluk akımının temel kaynaklarından biri sayılır.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat:
