Lockheed Martin, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasının akabinde Türkiye’de üretilen modüllerin ABD’de üretilmeye başlayacağını açıkladı.
Şirketin ikinci çeyrek gelirlerinin açıklandığı toplantıda konuşan Lockheed Martin CEO’su Marillyn Hewson’ın Mart 2020 prestijiyle Türkiye’nin üretim zincirinden çıkarılmasının planlandığını duyurdu.
Reuters’ın aktardığı gelişmeye nazaran Türkiye’de F-35’lere kesim üreten şirketler Mart 2020’den itibaren bu üretimlerini sonlandırmış olacak.
F-35 programına dahil olan ülkeler ortasında yer alan Türkiye, uçakların kokpit göstergelerinden iniş gruplarına kadar yüzlerce parçayı üretiyordu.
ABD, Türkiye’nin Rus imali S-400 füzelerini alması nedeniyle Ankara’nın F-35 programına iştirakini durdurmuştu. Türkiye ise ABD’den Patriot sistemini almak istediklerini, bu satış gerçekleşmeyince Çin’den hava savunma sistemi almanın planlandığını ancak bu şirket ABD yaptırımları listesine girince Rusya’dan S-400 almak zorunda kaldığını söylüyor ve yaptırımlara karşı çıkıyor.
ABD’nin bu kararı sonucu Türkiye’nin almayı planladığı 100 uçak da Ankara’ya satılmayacak.
Bu hususla ilgili de bir bilgi veren Hewson, ortalarında Polonya’nın da yer aldığı birtakım ülkelerin bu uçaklarla ilgilendiğini duyurdu.
Reuters’a nazaran F-35 uçakları Lockheed Martin’in büyümesine en fazla katkı veren eseri oldu ve cirosunun üçte birini oluşturdu.
Şirket 2019’da 131 F-35 uçağını alıcı ülkelere teslim etmeyi planlıyor.
Türkiye’ye teslim edilen iki F-35 uçağı ABD’de tutuluyor. Türk pilotlar ABD’ye giderek F-35’leri kullanmak için eğitim alıyordu lakin bu eğitimlerin de Temmuz sonunda bitirilmesi planlanıyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise dün yaptığı açıklamada Türkiye’ye F-35 jetlerinin verilmemesi durumunda Türkiye kendi savaş uçağını üretecek teknolojiye kavuşana kadar öteki ülkelerden savaş uçağı alabileceğini duyurmuştu.
BBC
Türkiye’den hangi şirket hangi kesimleri üretiyor?
F-35’in internet sitesinde Türkiye’de üretilen kesimlerle ilgili şu bilgiler veriliyor:
- 2004 yılından bu yana programa takviye veren Alp Havacılık, F-35 uçak gövdesi yapısal modülleri ve asambleleri, iniş kadrosu bileşenleri ve motor için F135 motoru titanyum entegre kanat rotorları üretiyor.
- F-35 Elektro Optik Gaye Sistemi’nin kesimi olan gelişmiş optik bileşenler için üretim yaklaşımları geliştirenveF-35 CNI Aviyonik Elektronik Arabirim Denetim Aygıtı üzerinde Northrop Grumman ile birlikte çalışan ASELSAN ayrıyeten yakın vakitte tam ölçekli üretim faaliyetlerini başlatacak.
- AYESAŞ şu anda iki temel F-35 bileşeni olan füze uzaktan kumanda arabirimi ve panoramik kabin ekranının elektronik kartlarının tek tedarikçisidir.
- F-35 Elektrik Kabloları ve Orta İlişki Sistemi’nin (EWIS) yüzde 40’ını üretmekte olan FOKKER ELMO ayrıyeten, tüm merkezi kısım kablo sistemleriyle TAI’yi destekleyecek. FOKKER ELMO ayrıyeten motor için, büyük bir kısmı İzmir’deki tesislerinde üretilecek olan EWIS geliştirecek.
- 2005 yılından bu yana F-35 eğitim sistemlerini destekleyen HAVELSAN, gelecekte Türk F-35 Entegre Pilot ve Bakım Eğitim Merkezi (ITC) ve Türkiye’deki ilgili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi için öncü bir rol üstlenmektedir.
- 2005 yılından bu yana F-35’i destekleyen KALE HAVACILIK, TAI ile birlikte F-35 uçak gövdesi yapısal kesimlerini ve düzeneklerini üretiyor. Üç uçak tipinin de iniş kadrosu kilit asambleleri için Heroux Devtek’i tek tedarikçi olarak destekleyen Kale Havacılık ayrıyeten, motor donanımlarının üretimi emeliyle İzmir’de Pratt & Whitney ile bir ortak teşebbüs oluşturmuştur.
- 2004 yılından bu yana F-35 Programı’nı destekleyen MIKES, British Aerospace Engineering (BAE) ve Northrop Grumman için F-35 uçak bileşenleri ve asambleleri sağlıyor.
- ROKETSAN ve TUBITAK-SAGE birlikte, 5. jenerasyon savaş uçağı F-35 uçağında dahili olarak kullanılacak hassas güdümlü Stand-off Füzesi’nin (SOM) geliştirme, entegrasyon ve üretimini yürütüyor.
- 2008 yılından beri F-35 Programı’nı stratejik olarak destekleyen ve tüm F-35 uçaklarında kullanılan donanımları sağlayan TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii), Northrup Grumman ile birlikte uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava girişi kanallarının üretimini yürütüyor. Havadan Yere Pilonlar ve adaptörler dahil F-35’in Alternatif Vazife Ekipmanları’nın (AME) yaklaşık yüzde 50’sini üreten TUSAŞ, Pratt and Whitney ile imzaladığı stratejik muahede doğrultusunda önümüzdeki periyotta FACO ve MRO&U için ülke ve bölgede önder pozisyonu hedefliyor. TUSAŞ ayrıyeten Otonom Lojistik Küresel Takviye (ALGS) sistemi kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin organik depolarını temsil etmek üzere seçilmiştir.
