Gazeteci, müellif Haluk Şahin, bilenler bilir, hayatının kıymetli bir kısmını Bozcaada’da geçiriyor bir müddettir. Üretimlerini de burada yapıyor haliyle ve biraz da adanın ona verdiği ilhamı, tarifsiz memnunluğu karşılıksız bırakmamak ismine her yaz çeşitli etkinlikler düzenliyor burada. 18 yıl evvel başlattığı Ozanın Günü ve Homeros Okuması da bu etkinliklerden biri ve bu yıl 3 Ağustos’ta yapılacak. Gökçenur Ç’nin konuk şair olarak katılacağı aktiflikte onu usta şair ve edebiyatçı Cevat Çapan tanıtacak. Şahin ile hem bu aktifliği hem de adayı konuştuk.
– Bu yıl 18.incisini yapacağınız Ozanın Günü ve Homeros Okuması nasıl başlamıştı?
2001 yılında bir deneyelim diye başlamıştık. Troya kazılarını 1988’den beri yöneten Prof. Dr. Manfred Osman Korfman arkadaşımdı. Biz yılın belli devirlerini yıllardır Troya’nın karşısındaki Bozcaada’da geçiriyorduk. Homeros ve Troya küçük yaştan beri ilgi duyduğum mevzular ortasında olmuştu. Dublin’de her yıl James Joyce’un “Odysseia”dan esinlenmiş “Ulysses” romanının okunduğunu duymuştum. Biz de Homeros’u okusak nasıl olur diye düşündüm. O Homeros ki bizim yaşadığımız coğrafyanın şiirini yazmıştı. Fikir, Korfmann’ın çok güzeline gitti. Şirimizin ve şiir çevirimizin büyük ustası dostum Cevat Çapan birinci ozanımız olmayı kabul etti. Böylelikle düzenleyici takım oluştu. Daha sonra Korfmann’ın vefatının akabinde yardımcısı Rüstem Aslan vazifesi üstlendi. On sekizinci yıla kadar geldik.
– Birinci yıllardan bu yana aktifliğin yapısı nasıl değişti?
Homeros destanlarından okuma ve günümüzden bir şairin şiirlerinin okunmasından oluşan ikili yapı olarak birebir kaldı. Yani bu yıl şiirlerini dinleyeceğimiz Gökçenur Ç., 18. ozanımız oluyor. Homeros’tan okumalara gelince, başlangıçta Troya’nın tam karşısındaki kıyıda toplanıp sabah gün doğarken okuduk yıllarca. Uzun saatler orta vermeden okuduğumuz yıllar oldu. Sonra biraz kısalttık. Tam 15 yıl mühletle şiir düşkünlerini gün doğmadan uyandırmayı ve kıyıya getirmeyi başardık. 15. yıldan sonra hem okumayı hem de şairi tek bir buluşmaya sığdırmaya karar verdik. Artık o denli yapıyoruz. Bu ortada aktifliğin en değişik yanlarından birisi herkesin Homeros’un metinlerini istediği lisanda okuyabilmesi idi. Şimdiye kadar 22 lisanda okuduk. Ana metnimiz daima Azra Erhat A. Kadir çevirisi oldu. Bu görkemli çeviri için onlara ne kadar teşekkür etsek azdır.
– İlgi nasıl, kimler geliyor aktifliğe?
İlk yıl bile sabah karanlığında başlayan okumaya 40-50 kişinin gelmesi bizi çok şaşırtmıştı. Gündüz okumalarında yüzlerce insanın bulunduğu oldu. Vakitle bir çeşit “kült” olaya dönüştü. Her yıl gelmeye çalışanlara rastladık. Yurtdışından, Amerika’dan, Venezüella’dan, Japonya’dan geldiler Dünyanın her yerinde Homeros ve Troya deyince beşerler dikkat kesiliyor. Bu aktifliğe katılarak dünyanın en çok bilinen hikayesinin modülü haline dönüşüyorsunuz aslında. Sponsorluk falan önerenler çıktı, kabul etmedik. Bu özgün şiir olayının saf ve ticaret dışı kalmasına ihtimam gösterdik. Belediyeden ve Bozcaada halkından takviye gördük.
– Kimler geldi, kimler geçti bu 18 yıl boyunca? Yılın ozanı nasıl seçiliyor?
Ozan konusunda tek seçiçimiz Cevat Çapan’dır. O izler, belirler ve bize söyler. Tüm isimleri bir anda hatırlayamam fakat Çapan’ın yanı sıra birinci dört yılın ozanlarının Dava Tamer, İlhan Berk, Kemal Özer olması bir fikir verebilir. Bu bir müsabaka değil. Esasen bence şiirin müsabakası olmaz. Bu Homeros’tan günümüze şiirin kozmikliğini ve kalıcılığını ilan eden bir kutlama ya da kutsama. Düzgün ki şiir var diyoruz, daima vardı ve daima olacak!
– Homeros ve yapıtları gereğince okunuyor ve biliniyor mu sizce?
Ne yazık ki okunmuyor, bilinmiyor. Batı ülkelerinde ve Japonya üzere yerlerde “İlyada” ve “Odysseia”yı okumamış bir kültürlü insan bulamazsınız. Bu iki destan Batı edebiyatının kurucu başyapıtlarıdır. Bizim eğitim sistemimiz son 20 yıllık yozlaşma ve çürüme devrinde bu üzere kozmik kaynaklardan uzaklaştı. Halbuki bu hikayeler bizim yaşadığımız topraklarda geçiyor. Onları biz bilmeyeceğiz, eserlerimizde materyal olarak kullanmayacağız da bunu İzlandalılar, Japonlar, Kanadalılar mı yapacak! Homeros’un yapıtları eğitim müfredatımızın bir kesimi olmalı. Son yıllarda Hollywood sinemaları, tanınan kültür uygulamaları ve oyunları nedeniyle gençler ortasında ilgi arttı. Troya Müzesi’nin tamamlanması memleketler arası bir turistik hareket yaratacaktır. Birkaç yıl sonra yüz binlerce yabancı bu müzeyi ve bölgeyi görmeye gelecek. Ona hazırlanmalıyız.
‘ADANIN İSTİAB HADDİ DOLDU…’
– Bozcaada’nın son yıllardaki değişimini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kaygılıyım, zira adanın, eski deyişle “istiab haddi” doldu, çok yüklenme oldu, kaldırmıyor. Gelenlerin birçoklarının adanın tarihinden ve özelliklerinden haberi yok, denize girmek ya da eğlenmek için buraya geliyorlar. Düşünebiliyor musunuz, adaya gelenlerin sırf yüzde biri şahane kent müzemizi gezmekte imiş! Binlerin yığıldığı Ayazma Pilajı’nın Troya Savaşı’nda oynadığı rolü kaç kişi biliyor? Bu cinsten kaba kitle turizmi adayı yok eder. Meğer burası bağları, şarapları, tarihi yerleri ve kültürü ile kesinlikle gelecek nesillere aktarmamız gereken bir pırlantadır. Bozcaada’nın kitle turizminin mahvettiği adalar listesine girmesini istemiyoruz. Bu şuurun yerleşmesinde kültürel çalışmalar ve Homeros okuması üzere etkinlikler büyük ehemmiyet taşıyor. Burası baş ve şiir dinlemek için gelinen bir yer olmalı. Gürültü ortasında baş çekip baş ağrısı ile dönülen bir yer değil.