Anayasa Mahkemesi (AYM), Barış Akademisyenleri’nin tabir özgürlüğünün ihlal edilmesi üzerine aldığı karara ait bir açıklama yayınladı. Açıklamada, “Anayasa Mahkemesi’nin hiç bir halde içeriğine katılmadığı kelamlar de tabir özgürlüğü kapsamında kalabilir. Bir söz ya da açıklamanın tabir özgürlüğü kapsamında kalıp kalmadığı değerlendirilirken kelam konusu tabirlerin gerçek ya da rahatsız edici olup olmadıkları belirleyici olmaz” sözleri kullanıldı.
“Anayasa Mahkemesi son kırk yıldır ülkenin büyük kısmında harika hâl ilan edilmesini gerektiren, can kayıplarına yol açan terör olaylarının meydana geldiği bölgedeki, güvenlik durumunu ciddileştirecek kelamlar ve hareketler konusundaki telaşların şuurundadır.
Dahası Anayasa Mahkemesi, müracaatın odağında yer alan bildirinin muhakkak bir perspektiften ve tek taraflı hazırlandığı, abartılı yorumlar içerdiği, güvenlik güçlerine karşı incitici ve saldırgan kimi sözler barındırdığının da farkındadır. Bu bildirinin Anayasa’nın 26. hususunda yer alan tabir özgürlüğünün muhafazasından yararlanması gerektiği istikametindeki yorumları Anayasa Mahkemesinin bildiride yer alan kanıları paylaştığı yahut desteklediği manasına gelmez.
Bununla birlikte, Anayasa Mahkemesinin hiçbir formda içeriğine katılmadığı kelamlar de tabir özgürlüğü kapsamında kalabilir. Bir tabir ya da açıklamanın tabir özgürlüğü kapsamında kalıp kalmadığı değerlendirilirken kelam konusu tabirlerin yanlışsız ya da rahatsız edici olup olmadıkları belirleyici olmaz. Bu noktada kullanılan kelamların terör örgütünün şiddet ve tehdit içeren tekniklerini yasal gösterecek, övecek ya da bu prosedürlere başvurmayı teşvik edecek halde olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan bir niyetin yetkilileri sert biçimde eleştirmesi, suçlayıcı keskin bir lisan kullanması ve hatta tek taraflı, çelişkili ve subjektif olması; şiddete yönlendirdiği, topluma, devlete ve demokratik siyasal sisteme yönelik olarak bir tehlike ortaya çıkarttığı ve buna bağlı olarak bireyleri kanunlara muhalif aksiyonlar yapmaya teşvik ettiği manasına gelmez.
Devlete yönelik tenkidin hudutlarının bireylere yöneltilen tenkitlere nazaran çok daha geniş olduğunda bir tereddüt yoktur. Yaklaşık on ay boyunca, on bir kentte terör örgütüne karşı yürütülen ve milyonlarca insanın hayatını etkileyen operasyonların kamuoyu tarafından takip edilmesi ve operasyonlar hakkında değerlendirmeler yapılması olağan karşılanmalıdır.
Başvurucuların imzaladığı bildirideki kanıların toplumun büyük çoğunluğundan açıkça farklı olduğu ortadadır. Fakat tam da bu sebeple bu tıp açıklamalara karşı yargısal reaksiyon verilmesi noktasında daha hassas davranılması gerekir. Zira bu cins müdahaleler kamuoyunun ülkede meydana gelen son derece değerli olayların farklı bir bakış açısından -onların büyük çoğunluğu için bu bakış açısının kabul edilmesi ne kadar güç olursa olsun- öğrenme hakkına ağır bir sınırlama getirmektedir.
Bildirinin imzalanmasına neden olan operasyonları yürüten kamu gücüne karşı ağır tenkitlerde bulunulabileceğinin öngörülmesi ve demokratik çoğulculuk açısından bunlara daha fazla tahammül edilmesi gerekir. Tüm bu bilgiler dikkate alındığında müracaatçıların mahkûmiyetlerinin mecburî toplumsal bir muhtaçlığa karşılık gelmediği sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan müracaatçılar hürriyeti bağlayıcı ceza ile cezalandırılmıştır. Bir müracaatçı dışındaki müracaatçıların mahkûmiyet kararlarının açıklanması ise ertelenmiş ve müracaatçılar kontrollü özgürlük önlemi altına alınmışlardır.
Somut olayın şartlarında müracaatçılar hakkında -bazıları ertelenmiş olsa da- zarurî toplumsal bir muhtaçlığa karşılık gelmediği kabul edilen müdahalenin hedeflenen terör örgütü ve terörizmle çaba kapsamında kamu nizamının korunması gayesiyle orantılı olduğunun gösterilemediği sonucuna ulaşılmıştır.
Kamu gücünü kullanan organlar, devlet siyasetlerine yönelik tenkitlere karşılık verilmesi konusunda ülkedeki herkesten daha fazla imkâna sahiptir. Bilhassa son derece saçma ve ilgisiz bile görünse muhaliflerin haksız hücum ve tenkitlerine farklı yollardan karşılık verme imkânının olduğu durumlarda ceza kovuşturmasına başvurulmamalıdır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 26. unsurunda garanti altına alınan tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermiştir.”
