Doğu Akdeniz’de Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin (GKRY) tek taraflı olarak ilan ettiği münhasır ekonomik bölgede doğalgaz arama faaliyetleri sürerken Türkiye de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) yetki verdiği alanlarda arama yapmak üzere ikinci sondaj gemisi Yavuz’u bölgeye gönderdi. Emekli Büyükelçi Mithat Rende, Türkiye’nin bölgede doğalgaz arama faaliyetine başlamasının olumlu lakin geç kalınmış bir adım olduğunu lisana getirdi. Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Kıbrıs konusunda iki ayaklı bir strateji izlemesi gerektiğini vurgulayan Rende, bir yandan GKRY’nin attığı adımların hukuk dışı olduğu milletlerarası platformlarda ısrarla anlatılırken öteki yandan da Türkiye’nin kararlılığını gösteren caydırıcı halini müdafaası gerektiğini belirtti.
Doğu Akdeniz’de daha evvel bir kısmı Türkiye’nin kıta sahanlığıyla da örtüşen bölgede GKRY’nin münhasır ekonomik bölge ilan etmesi ve burada petrol ve doğalgaz araması için yabancı şirketlere ruhsat vermesiyle yaşanan tansiyon, son devirde GKRY’nin Avrupa Birliği’nin de dayanağıyla Türkiye zıddı adımlar atmasıyla sürüyor. Türkiye, yapılan mutabakatla KKTC’nin ruhsat verdiği alanlarda sondaj çalışmalarına başlarken, GKRY geçen günlerde Türk sondaj gemilerinde çalışanlar hakkında tutuklama kararı aldı. Hükümet yetkilileri, GKRY’nin tehdidini ciddiye almadıklarını belirtti ve Türkiye’nin ikinci sondaj gemisi Yavuz da evvelki gün KKTC açıklarına ulaşarak Karpaz açıklarında sondaj faaliyetine başladı. Türk sondaj gemilerini gerektiğinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na ilişkin gemiler korurken bölgede F-16’lar ve insansız hava araçları da uçuş gerçekleştiriyor.
‘Sadece itiraz yetmez’
Doğu Akdeniz’deki gelişmeleri Dışişleri Bakanlığı’nda güç alanlarında da çalışan emekli Büyükelçi Mithat Rende, Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. GKRY’nin, memleketler arası alanda Kıbrıs’ın tamamını temsil ettiği teziyle adımlar attığını söyleyen Rende, memleketler arası alanda tanınmıyor olsa da KKTC ile Türkiye’nin sabırlı bir biçimde GKRY’nin adanın tümünü temsil etmediğini anlatması gerektiğini vurguladı. GKRY’nin, AB’nin de dayanağıyla Doğu Akdeniz’de doğalgaz arama konusunda tek taraflı adımlarla oldubitti yaratmaya çalıştığını kaydeden Rende, “Türkiye hem kendi legal haklarını, hem Kıbrıslı Türklerin haklarını muhafazaya kararlıdır, bunun daima vurgulanması lazım. Bunu söylerken tüzel açıdan daima sağlam kalarak adım attığını ve atacağını da vurgulaması lazım” diye konuştu.
‘10 yıl geç kalındı’
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de sondaj çalışmalarına başlamakta geç kaldığını da belirten Rende, “Türkiye şayet 10 yıl evvel derin deniz sondaj gemilerini Akdeniz’e çıkarsaydı şimdiki pozisyonumuz farklı olurdu” dedi. Doğu Akdeniz probleminin Kıbrıs’ta iki kesitli eşitliğe dayalı bir federal cumhuriyetin kurulmasıyla tam olarak çözülebileceğini, fakat bu türlü bir tahlilin kısa vadede mümkün görünmediğini vurgulayan Rende, “Sadece oburlarının yaptıklarına itiraz etmek Türkiye’yi bir yere götürmez. İşte şu anda adanın batısında, biri doğusunda iki tane derin sondaj gemisiyle etkin bir halde sondaj yapmaya başlandı. Türkiye’nin, kendisinin ve Kıbrıslı Türklerin haklarını hukuk dahilinde koruyacağını göstermeye devam etmesi gerekiyor. Gambot diplomasisi değil tahminen fakat dünya kamuoyuna kararlı olduğumuzu göstermemiz için caydırıcı bir tutumu muhafazamız gerekiyor” diye konuştu.
Şu anda Doğu Akdeniz ve Kıbrıs konusunda Türkiye’nin memleketler arası alanda kendisini gereğince anlatamadığını vurgulayan Rende, “Bu gayeyle kıymetli merkezlerde heyetlerle bu sorunun anlatılması ve dünya kamuoyuna ‘Türkiye yalnızca bilek gücünü kullanıyor’ algısını yaratmaya çalışanlara pürüz olmamız lazım. Öteki yandan da Türkiye’nin kararlılıkla kendi çıkarlarını koruyacağını göstermesi gerekiyor. Zira GKRY, fiili durum yaratarak memleketler arası toplumu harekete geçirmeye çalışıyor” sözlerini kullandı.
Rende, Türkiye’nin münhasır ekonomik bölge ilan etmesinin Doğu Akdeniz’de elini güçlendireceği görüşlerini de kıymetlendirdi. Türkiye’nin kıta sahanlığını BM’ye kaydettirdiğini ve coğrafya göz önünde tutulduğunda kıta sahanlığının hukuksal açıdan Türkiye’nin haklarını savunmada kâfi olduğunu belirten Rende, “Kıta sahanlığı bence şu anda kâfi hukuksal bir argüman. Münhasır ekonomik bölge ilanı için Mısır’ la ve Libya’yla anlaşmak gerekiyor” diye konuştu.
