GDO’nun halk sıhhati açısından zararlarına yönelik bilimsel çalışmalar değerli. GDO içeren besinlerin bunu belirtecek halde etiketlenmesi, tüketici hakları açısından bir mecburilik. Lakin kimi firmalar buna uymuyor ve çeşitli hilelere başvuruyor. Buna rağmen teknoloji, hileye dur demenin yolunu bir halde bulmuş durumda.
Sabancı Üniversitesi’nde geliştirilen cep boyutunda bir biyosensör, GDO’lu besinlerin mesken, tarla ve üretim alanlarında basitçe tespit edilmesini sağlıyor. GDO tahlili ve kimlik belirleme üzere DNA bazlı birçok testin mesken ortamında yapılmasına imkan sağlayan bu sensörle, besinlerdeki GDO içeriği 30 dakikada ortaya çıkabiliyor. Olağanda laboratuvarda en az 160 dakika süren bir süreçten bahsediyoruz. Bu açıdan epey kıymetli.
Korunmak için bir adım
Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Meltem Elitaş, projenin yürütücüsü. Şu an ellerinde bir prototip olduğunu söyleyen Elitaş, memleketler arası üretim normlarına bakarak son halini verdikten sonra bu aygıtın meskenlerde ve tarlalarda rahatlıkla kullanılabileceğini belirtiyor.
Projede neredeyse her organizmadan DNA tayini yapmayı amaçladıkları için kullanıcı gaye kitlelerinin geniş olduğunun altını çizen Elitaş, bu teknoloji sayesinde mesela bir ebeveynin, bebeğine vereceği mamanın GDO teşhisini yapmak için sensörü mutfağında kullanabileceğini vurguluyor.
“Böylesi bir teknolojinin konutumuzda kullanılabilecek olması GDO’lu besinlerden korunmak için değerli bir adım. Üstelik aygıtta kullanılan biyolojik materyaller mümkün olan en düşük maliyetle planlandı” diyen Elitaş, “Tamamıyla kendi imkânlarımızla geliştirdiğimiz aygıt, 25 Avro üzere bir sayıya üretilebilecek. Geliştirilen bu tıp sensörlerin maliyetleri olağanda 1500 Avro civarında oluyor ve mesken ortamında kullanıma pek müsait değil” diye ekliyor.
Elitaş’a nazaran biyosensörle bakteriyel enfeksiyon tanısı, kriminal alanda yapılacak testler, tarladaki tahliller, özcesi DNA’nın olduğu her alanda bu teknoloji bir biçimde kullanılabiliyor. Lakin birinci evrede odak noktası GDO’lu besinler.
1.5 yıllık bir çalışmanın eseri olan bu proje 5 kişilik interdisipliner bir grupla gerçekleşti. TÜBİTAK tarafından da desteklenen proje takımında Sabancı Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği Programı yüksek lisans öğrencisi Doğukan Kaygusuz; Moleküler Biyoloji, Genetik ve Biyomühendislik yüksek lisans öğrencisi Sümeyra Vural ve Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Meltem Elitaş’ın yanı sıra Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırmacısı Stuart Lucas ile Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Ali Özhan Aytekin yer alıyor.
Uluslararası patent başvurusu yapıldıktan sonra yurtdışına açılma ve eserleştirme planları var.
Derleyen: Batuhan Sarıcan
