FEHMİ KORU NE YAZMIŞTI?
Gazeteci Fehmi Koru, haftasonu kendi bloğunda yaptığı ‘MHP sistemden en kârlı çıkan parti, zira…’ başlıklı yazıda şu görüşleri lisana getirmişti:
“Adı ‘cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ konulmuş ve iki yıl evvel (2017) yapılan referandumla uygulanmaya başlamış yeni sistem en büyük tesirini seçimin tabiatında gösteriyor.
Yeni sistem oyların ‘yüzde 50+1’ni alma zaruriliği getiriyor da ondan…
[Adı ‘başkanlık sistemi’ olacakken MHP’nin itirazı yüzünden ‘cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ oldu yeni sistemin ismi. Bunun neden değerli olduğunu aşağıda anlatacağım.]
Geçmişte sandıktan başarılı çıkmak için başka partilerden biraz ileride oy almak kâfi olmaktaydı. Tayyip Erdoğan İstanbul belediye başkanlığını 1994’te oyların dörtte birini alarak (oy oranı: 25,19) kazanmış, partisi -AK Parti- 2002 seçiminde üçte bir oyla (oy oranı: 34,42) milletvekillerinin üçte ikisini (550 milletvekilinden 365’ini) almıştı.
O günler geride kaldı.
Şimdi artık iktidar olabilmek için cumhurbaşkanlığını elinde tutabilmek, bunu sağlamak için de sandığa giden her iki seçmenden birinin oyunu alabilmek koşul.
Partiler bu yüzden kendi başlarına katılmak yerine öteki partilerle ittifak gerçekleştirerek seçimlere girmeyi yeğliyorlar.
İttifaklar yasal bir mecburilik olduğu için kurulmuyor, yeni sistem başarılı olmayı buna bağladığı için partiler çaresizlikten bu yola başvuruyorlar. Daha evvel MHP’ye muhtaçlığı bulunmayan AK Parti onunla ittifaka girdi; MHP’den türeyen Uygun Parti ile farklı bir kulvarın partisi Saadet de kendilerini CHP liderliğindeki öbür bir ittifakın içerisinde buldular.
Eski periyodun seçimlerinde Meclis’te temsil edilmek için uygun görülmüş yüzde 10 barajı, ittifaka giren partilerin oylarının oranı değersiz kaldığı için, yeni sistemde fonksiyonunu yitirmiş oldu. Artık artık bir ittifak içerisinde yer alan partiler, oyları yüzde 10’dan az da olsa, milletvekili çıkartabiliyor, belediye başkanlıkları kazanabiliyor.
Gerçekten de yeni sistem seçimin tabiatını bozdu.
Seçimlere biraz yakından bakalım derken
İyi mi oldu?
Bu sorunun yanıtı her partiye ve seçimin niteliğine nazaran değişiyor.
Yeni sistemin mahallî seçimlerde birinci uygulaması olan 31 Mart seçimine bu soruya yanıt aramak üzere baktığımızda, görünen, muhalefetin yeni sistemden çıkarlı çıktığıdır. İktidar ittifakı içerisinde de, küçük ortak (MHP), bu yeni sistemden büyük ortaktan (AK Parti) daha fazla yararlandı.
Genel seçimde (24 Haziran 2018) ise, AK Parti, iktidarını muhafazayı ve cumhurbaşkanını kendi içerisinden çıkarmayı MHP ile kurduğu ittifak sayesinde başardı.
AK Parti, ittifaksız girseydi, 24 Haziran 2018 seçiminde yeni sistem yüzünden iktidarı kaybederdi. Buna karşılık, lokal seçimde de Ankara ve İstanbul başta olmak üzere pek çok büyükşehir belediyesini muhalefet partilerinin kurduğu ittifakın adaylarına teslim etmek zorunda kaldı AK Parti.
Tabii, sadık bir seçmen kitlesine sahip HDP’nin her iki seçimde sonucun belirlenmesinde hayati bir ehemmiyet kazandığını da kayda geçirmemiz gerekiyor.
Yukarıda sorduğum “Yeni sistem güzel mi oldu?” sorusunun kısa karşılığı, AK Parti’nin iktidarını devam ettirmesine ve cumhurbaşkanını kendi içerisinden çıkarmasına karşın bu sistemden en az yararlanan ve gelecekte bu sistemden en fazla olumsuz etkilenebilecek parti olduğudur.
[Eski sistem devam ediyor olsaydı, hala sahip olduğu ittifaksız oy dayanağıyla iktidar ve cumhurbaşkanlığı yeniden AK Parti’de kalacaktı.]
İstanbul’da tekrarlanan seçim, bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçiminde AK Parti’nin işinin zorlaşabileceğine işaret ediyor. Uygun bir aday bulabildiği takdirde, muhalefet, iktidar cephesine en fazla kıymet verdiği mevziyi kaybettirebilir.
AK Parti’yi değişime zorladı yeni sistem
Dikkatinizi çekmek istediğim bir yan sonucu daha var yeni sistemin: AK Parti o sayede iktidarını sürdürebiliyor, fakat bu periyotta iktidar bildiğimiz AK Parti damgalı bir iktidar değil. İttifak zaruriliği, AK Parti’yi, atacağı her adım ve alacağı her kararda küçük ortağının reaksiyonunu düşünmek ve reaksiyon geldiğinde ona kulak vermek zorunda bırakıyor.
Koalisyonlardan kurtulmak yeni sistem savunucularının değerli münasebetlerinden biriydi; hakikaten de ittifaklar sayesinde birleşen partilerden oluşan iki cepheden biri büyük ortağını tek başına iktidar yapabiliyor. AK Parti geçen yıldan beri o sayede iktidarda. Lakin ittifak da, iktidarı ortaklar ortasında paylaştırmasa da, bir çeşit koalisyon manzarasında.
Vaktiyle başkanlık sistemine bilhassa onu isteyen AK Parti başkanı olduğu için şiddetle karşı çıkmış olan MHP’nin, durduk yerde yeni sistem savuncusu haline dönüşüp dileğini erteleme eğilimine girmiş AK Parti’yi peşine takarak ‘cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ni mümkün kılması, o denli anlaşılıyor ki, bugünleri öngören bir ince hesaplamanın sonucuymuş.
MHP sistemden en kârlı çıkan parti zira. Sadece oyu artmıyor, iktidar üzerindeki tesiri de belirleyici ve dönüştürücü oluyor.
AK Parti’nin kimlik sıkıntısına düşmesi biraz da zarurî olarak girdiği ittifak yüzünden…
Son seçimden (31 Mart) İstanbul’u kaybederek çıkan AK Parti, o sonucu da Ankara’da olduğu üzere sineye çekmeye hazırlandığı imajı veriyordu; ortağı ona bunu unutturdu. S-400 alımı konusunda direnmede de MHP’nin rolü büyük.
Ortam biraz da yeni sistemin özellikleri yüzünden yeni gelişmelere çok açık.
Yeni sistemin eseri yeni gelişmeler AK Parti’yi yeni badirelere sokabilir.”
