Öymen Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı:
– Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin ve KKTC’nin hakları ihlal ediliyor. Rum idaresi ise Batılı birtakım ülkelerin ve İsrail’in dayanağı ile aksisini ileri sürüyor. Tam olarak problem nedir?
1960 antlaşmalarıyla kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti Türk ve Rum toplumlarının hükümran eşitliği aslına dayanıyordu. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin tek başına egemenlik argümanında bulunması ve son vakitlerde hukuka ters fiili durumlar yaratıp bölgedeki doğalgaz yataklarını araştırma ve işletme yoluna gitmesi önemli bir kriz yaratmıştır.
Amerikan ve Katar şirketlerinin başlattığı doğalgaz araştırmalarının sonucunda varlıklı doğalgaz yataklarının bulunması, İsrail’in ve Mısır’ın da münhasır ekonomik bölge alanlarında kıymetli doğalgaz yatakları keşfedilmesi Doğu Akdeniz’in stratejik kıymetini arttırmıştır. Bunun sonucunda İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan ortasında kapsamlı bir ekonomik, siyasi ve stratejik işbirliği başlatılmıştır. Son vakitlerde Amerika da bu işbirliğine açık dayanak vermeye başlamıştır. Bu ortada Amerika’daki birtakım strateji mecmualarında Türkiye’nin Kıbrıs’taki antlaşmalardan kaynaklanan garantörlük sıfatının kaldırılması, Ada’da bir NATO operasyon gücünün kurulması yolunda yazılar çıkıyor. Kıbrıs Rumlarının son vakitlerde Baf’ta, Türkiye’nin ve Kıbrıs Türklerinin iradesini yok sayarak Fransızlara bir üs verme kararı dikkat caziptir. Bu ortada Amerikan kongresinde de Güney Kıbrıs’a uygulanan askeri ambargonun kaldırılması yolunda birtakım teşebbüsler başlatılmıştır. 2019 yılının başlarında Kahire’de İsrail, Yunanistan, İtalya, Ürdün, Mısır, Kıbrıs Rum İdaresi ve Filistin’in iştirakiyle Doğu Akdeniz Gaz Forumu kurulmuştur. AB ve Dünya Bankası’nın himayesinde çalışacak bu foruma Türkiye, Lübnan, Libya, Tunus ve Malta davet edilmemiştir. Türkiye bütün bu gelişmeleri dikkatle değerlendirmelidir.
‘Çalışmalar sürmeli’
– GKRY Fatih sondaj gemisi çalışanları hakkında tutuklama kararı çıkardı. Gazetemiz bunu “Akdeniz’de tahrik” başlığı ile verdi. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Rumların attıkları başka adımlar üzere bunun da milletlerarası hukuka alışılmamış olduğu ve tahrik hedefiyle yapıldığı açıktır. Türkiye’nin bu üzere engellemelerden etkilenmeyip çalışmalarını sürdürmesi ve sondaj çalışmalarımızın ve gemilerin mürettebatının haklarını ve güvenliğini sağlaması gereklidir.
‘S-400’ler anlatılamadı’
– Bölgeden çıkarılan gazın Avrupa’ya aktarılması projesi, Türkiye üzerinden geçen ve Avrupa’ya ulaşan Rus gazına da bir alternatif olacak. ABD ile Rusya ortasında çeşitli başlıklarda süregelen krizin perde gerisinde Doğu Akdeniz gazının Avrupa’ya taşınma sorunu, Rus gazına alternatif üretilmesi olabilir mi?
Başlangıçta bölgeden çıkarılacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya gönderileceği yolunda birtakım haberler yayımlanmış olsa da son vakitlerde İsrail ve Güney Kıbrıs’tan yönetilecek doğalgazın Girit üzerinden boru çizgisiyle Avrupa’ya ulaştırılması eğilimi güç kazanmıştır. İlgili ülkeler bu mevzuda kararın doğalgazı üretecek şirketler tarafından alınacağını söylemektedirler. Kaldı ki bu türlü hukuka alışılmamış bir teşebbüs sonucunda üretilecek gazın Avrupa’ya taşınmasında Türkiye’nin aracılık yapması beklenemez.
– Türkiye Doğu Akdeniz’deki hak aramasında nerede yanılgı yaptı? Neden yalnız kaldı? Bu süreç bilakis çevrilebilir mi?
Türkiye’nin son yıllarda bölgede izlediği siyasetlerin kimi ülkeler üzerindeki tesirini azalttığı açıktır. Suriye ile ilgilerimizin büsbütün kesilmesi ve Suriye idaresinin devrilmesi yolunda açık bir siyaset izlemesi, haklı nedenlere dayansa bile İsrail ile bağlantılarımızın en alt seviyeye indirilmesi, Mısır’daki idare değişikliğinden sonra yeni idareye karşı çok olumsuz ve suçlayıcı bir telaffuz benimsemesi Türkiye’nin hareket kabiliyetini azaltmıştır. Kıbrıs müzakerelerinde Rum kısmının izlediği uzlaşmaz tavır nedeniyle bir tahlile ulaşılamayacağının dünyaya anlatılmasında gereğince başarılı olunamamıştır. İngiliz eski Dışişleri Bakanı Jack Straw bile artık Kıbrıs’taki müzakerelerin sürdürülmesinin anlamsız olduğunu ve Kuzey Kıbrıs’ın bağımsız bir devlet olarak tanınması gerektiği görüşünü açıkça savunurken Türkiye’nin KKTC’nin tanınması yolunda bir uğraş içinde görünmemesi, kendine en yakın ülkeleri bile KKTC’nin tanınması için adım atmaya ikna edememesi en haklı olduğumuz davada bile tesirli olamadığımızı göstermektedir. Birebir biçimde Ege’de Yunanistan’ın uzun yıllardan beri gündeme getirmediği karasularını 12 mile genişletmek niyetini artık lisana getirmesi, hiçbir antlaşmayla kendisine verilmemiş olan Türkiye kıyılarına yakın birtakım adaları fiili durum yaratarak işgal etmesinin engellenememesi Türkiye’nin tartısını gereğince hissettirememesinin de göstergesi olmuştur.
Türkiye kendi ulusal füze savunma sistemini kurma gayretlerinde gecikmiş ve elindeki en makul seçenek olarak gördüğü S-400’lerin alınması kararının haklı münasebetlerini, o denli anlaşılıyor ki, ABD ve öbür NATO müttefiklerine gereğince anlatamamıştır. Türkiye, AB’ye üyelik sürecimizin kimi AB ülkelerinin katı ve engelleyici siyasetleri yüzünden fiilen engellenmesine mani olamamış, Rusya ve İran ile son zamanlardaki yakınlaşma imajının dışında dış siyasette büyük ölçüde yalnızlığa itilmiştir. Kaldı ki bu iki ülkeyle bile terörle çaba ve PYD üzere mevzularda tam bir mutabakat ve işbirliği içine girildiğini söylemek mümkün değildir.
|
BASKILARA DİRENİLMELİ – Türkiye bir tercihe zorlanıyor. “Tarafını netleştir” deniliyor. ABD; Rusya’dan S-400 alımına karşı, Türkiye’yi F-35 projesinden çıkarmak dahil yaptırımla tehdit ediyor. Sahiden bir yol ayrımında mıyız? Türkiye bu cendereden ulusal çıkarlarını önceleyerek nasıl çıkabilir? Türk hükümetleri geçmişte bu üzere haksız baskılara ve ambargolara karşı direnerek sonuç almasını başarmışlardır. Artık de haklı olmayan münasebetlerle yapılan baskılara karşı iktidarıyla, muhalefetiyle, basınıyla birlik içinde karşı koymak başarılı sonuç almanın anahtarıdır. Lakin haklarımızı ve çıkarlarımızı korurken diplomasinin imkanlarından daha tesirli biçimde yararlanmamız, yabancı ülkelerin parlamentolarını ve kamuoyunu etkileyici teşebbüslerde bulunmamız gerekmektedir. Demokrasi, insan hakları, basın özgürlüğü üzere birtakım hususlardaki haklı tenkitlere kulak vererek Türkiye’nin demokratik standartlarını yükseltmeye çalışmamız öbür bahislerdeki müzakere gücümüzü de artıracaktır. – Sıcak bir çatışma ihtimali nedir? Sizce bölgede memleketler arası bir çatışmanın tabanı oluştu mu? Ülkemize yönelik baskıların sıcak bir çatışmaya yol açması ihtimali bence kuvvetli değildir. Bu baskılar daha çok Türkiye’yi izlediği siyasetlerden caydırmak ve yabancı ülkelerin yahut kuruluşların beklentileri doğrultusunda taviz vermeye zorlama emelli sayılabilir. Ölçümüz Türkiye’nin siyasi, ekonomik ve bilhassa güvenlik çıkarlarını en tesirli biçimde korumak olmalıdır. |
