Anayasa Mahkemesi, Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında aile mahkemelerinin verdiği önlem kararlarında, önlem uygulanan kişi için kullanılan “şiddet uygulayan” ibaresi yerine her somut olay çerçevesinde mahkeme yahut öbür isimli makamlarca kıymetlendirilerek titiz bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğine dikkat çekti.
Bir araştırma görevlisinin eski kız arkadaşının kendisini daima rahatsız ettiği argümanıyla savcılığa yaptığı şikayet kanıt yetersizliği nedeniyle takipsizlikle sonuçlandı. Lakin aile mahkemesi öğretim vazifelisi hakkında 2 ay uzaklaştırma kararı verirken, öğretim vazifelisi için ‘şiddet uygulayan’ ibaresini kullandı. Öğretim vazifelisi şikayetin takipsizlikle sonuçlanmasına karşın “şiddet uygulayan” ibaresinin hata işlediği izlenimi doğurduğunu, hakkında gerçek olmayan argümanlara dayalı olarak verilen önlem kararında kullanılan sözlerin masumiyetini zedelediğini argüman etti. Öğretim görevlisinin 3 yıl evvel yaptığı başvuruyu kabul eden Anayasa Mahkemesi, masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verdi. Anayasa Mahkemesi, aile mahkemelerinin verdiği önlem kararlarında “Şiddet uygulayan” ve “şiddete uğrayan” ibaresinin mahkeme kararlarından çıkarılmasıyla, ihlalin giderilmiş olacağını belirtti.
ÖĞRETİM GÖREVLİSİNİ ESKİ KIZ ARKADAŞI ŞİKAYET ETTİ
Bir üniversitede araştırma vazifelisi S.M.’yi 2016 yılında eski kız arkadaşı, daima olarak kendisini takip ederek rahatsız ettiği teziyle Cumhuriyet Başsavcılığına kabahat duyurusunda bulundu. Öğretim vazifelisi S.M. hakkında savcılık, şahısların huzur ve sükûnunu bozma kabahatinden soruşturma başlatırken, Aile Mahkemesi de iki ay mühletle eski kız arkadaşına yaklaşmamasına ve onu rahatsız etmemesine dair karar verdi. Aile Mahkemesi kararında öğretim vazifelisi S.M. için “şiddet uygulayan” sözünü kullandı.
ŞİKAYET TAKİPSİZLİKLE SONUÇLANDI
Bu ortada Cumhuriyet Başsavcılığı olayla ilgili kamu davası açılmasını gerektirir nitelikte ve yeterlilikte kanıt bulunmadığını belirterek kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. S.M. de hakkında verilen 2 aylık uzaklaştırma kararına itiraz etti lakin Aile Mahkemesi önlem kararına itirazı reddetti.
Öğretim vazifelisi S.M. bu süreçte eski kız arkadaşının kendisini takip ettiğini ve tanımadığı bireylerden tehditler aldığını belirterek önlem talebinde bulundu. Mahkeme de, eski kız arkadaş aleyhine geçerli olmak üzere bir ay müddetle önlem kararı verdi.
“SUÇ İŞLEYEN OLARAK GÖSTERİLDİM”
S.M. aile mahkemesi tarafından verilen önlem kararında geçen sözler nedeniyle masumiyet karinesinin ihlal edildiğini öne sürerek Anaya Mahkemesine başvurdu. S.M., önlem kararlarında kullanılan “şiddet uygulayan” ibaresinin kabahat işlediği izlenimi doğurduğunu, hakkında gerçek olmayan argümanlara dayalı olarak verilen önlem kararında kullanılan sözlerin masumiyetini zedelediğini sav etti.
“MASUMİYET KARİNESİ İHLAL EDİLDİ”
Masumiyet karinesinin, hakkında kabahat isnadı bulunan bir kişinin adil bir yargılama sonunda hatalı olduğuna dair kesin karar tesis edilene kadar saf sayılması gerektiğini belirten Anayasa Mahkemesi, “Hiç kimse, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar yargılama makamları ve kamu otoriteleri tarafından hatalı olarak nitelendirilemez ve hatalı muamelesine tabi tutulamaz” dedi.
“MAHKEME KARARINDA GEÇEN TABİRLERİ İTİNAYLA SEÇMELİ”
Anayasa Mahkemesi S.M.’nin yaptığı müracaatla ilgili değerlendirmede, masumiyet karinesi değerlendirilirken hakkında mutlaklaşmış mahkûmiyet kararı olmayan şahıslarla ilgili olarak yapılan öteki yargılamalar sonucunda verilen mahkeme kararlarında geçen sözlerin dikkatli ve ihtimamlı kullanılması, sözlerin bağlam ve emelini aşacak biçimde kullanılıp kullanılmadığının somut olay şartlarında kıymetlendirilmesi gerektiğinin açık olduğunu belirti.
Aile mahkemelerinin önlem kararlarında “Şiddet uygulayan” tabirini bu nitelikteki önlem kararlarında şablon olarak kullanılması yerine her somut olay çerçevesinde mahkeme yahut başka isimli makamlarca kıymetlendirilerek titiz bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğine dikkat çekti.
“ŞİDDET UYGULAYAN’ İBARESİ HATALI İZLENİMİ OLUŞTURUR”
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 36. ve 38. hususlarında garanti altına alınan S.M.’nin masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verdi. Anayasa Mahkemesi kararında “6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’da “şiddet uygulayan” kavramı kullanılmış ise de bu tabirin her olayda uygulayıcılar tarafından kullanılmasını zarurî kılan bir karar bulunmamaktadır. Mahkeme ve ilgili makamlar tarafından verilen önlem kararlarında “şiddet uygulayan” yerine öteki uygun tabirlerin kullanıldığı da görülmektedir. Çünkü uygulama açısından genel manada “şiddet uygulayan” ibaresinin kişinin hata konusunu doğurabilecek aksiyonları işlediği izlenimini oluşturan, problemli bir tabir olduğu anlaşılmaktadır” dedi.
“İHLAL İBARELERİN KALDIRILMASIYLA ORTADAN KALKAR”
Somut olayın şartlarında S.M. hakkında “şiddet uygulayan” tabirinin kullanılmasının, müracaatçının takipsizlik kararına husus hareketi işlediği ya da farklı şiddete yönelik hareketleri fiilen gerçekleştirdiği izlenimini doğurduğu anlaşıldığını belirten Anayasa Mahkemesi, “Bu açıdan kararda geçen tabirlerle müracaatçının önleme bahis hareketleri işlediği yahut hatalı olduğu inancının yansıtıldığı sonucuna ulaşılmıştır” dedi. Anayasa Mahkemesi, aile mahkemelerinin verdiği önlem kararlarında “Şiddet uygulayan” ve “şiddete uğrayan” ibaresinin mahkeme kararlarından çıkarılmasıyla, ihlalin giderilmiş olacağı anlaşıldığını belirtti.
