CHP Parti Meclisi (PM) üyesi ve Ankara Milletvekili Tekin Bingöl, Alışveriş Merkezlerinde (AVM) yaşanan emek sömürüsüne ait rapor hazırladı. AVM’lerde çalışan sayısının yaklaşık 500 bin olduğunun belirtildiği raporda, “12 saat çalışan AVM işçileri, başta 1 Mayıs olmak üzere, dini bayramlar ve resmi tatil günlerinden de yararlanamıyor. AVM işçilerinin yarısından fazlası daima mesaiye kalıyor. AVM çalışanlarının yüzde 54.4’ü hiç tatil yapmadı. Tuvalet ve yemek molaları bile sorun teşkil ediyor. AVM çalışanlarının, gün içindeki mola hakları ise 1 saat 15 dakika ile kısıtlı. Mola harici oturmak bile yasak” tespitlerine yer verildi.
CHP’li Tekin Bingöl, AVM çalışanlarının problemlerine ait rapor hazırladı. Bingöl’ün raporundan dikkat çekenler şöyle:
500 bin kişi AVM’de çalışıyor: 10 yıl evvel Türkiye’de 43 AVM mevcutken, bugün bu sayı 396’ya yükselmiştir. Bu alışveriş merkezlerinin 114’ü İstanbul, 38’i Ankara, 24’ü İzmir, 17’si Antalya, 15’i Bursa, 11’i Kocaeli, 11’i Muğla, 6’sı Gaziantep, 6’sı Denizli, 4’ü Adana, ve 150’si başka illerdedir. Türkiye’de ayda 2.5 milyon kişi AVM’lere gitmektedir. Bu AVM’lerde çalışanların sayısı ise yaklaşık 500 bin kişidir.
Yarıdan fazlası genç: Çalışanların yaşları 25’in altında olanların oranı yüzde 56.4; 35 yaş üstündekilerin oranı ise sadece yüzde 6.2’dir. Türkiye’de genç işsizliğin her geçen gün artması, gençleri makûs şartlarda çalışmaya mahkûm ediyor.
Günün yarısı AVM’de geçiyor: AVM çalışanlarının en kıymetli sorunu çalışma saatleri. Sabah saat 10.00’da işbaşı yapan AVM çalışanları, en erken akşam saat 10.00’da işten çıkıyor. Herkesin memnuniyeti için günde 12 saat çalışan AVM işçileri, başta 1 Mayıs olmak üzere, dini bayramlar ve resmi tatil günlerinden de yararlanamıyor. AVM işçilerinin yarısından fazlası daima mesaiye kalıyor.
Gün ışığı yok: Uzun çalışma saatleri AVM çalışanlarının toplumsal hayatlarını olumsuz istikamette etkiliyor. İş ve ömür istikrarı altüst olan işçilerin iş hayatı ve hayatları daima çatışıyor. Hafta sonları ya da bayram ve resmi tatillerde müsaade kullanamadıkları için aile ve arkadaşları ile görüşmeleri “yok” denecek kadar azdır. AVM çalışanlarının yüzde 54.4’ü hiç tatil yapmamış. Toplumsal hayatları kısıtlandığı için arkadaş etrafları de evrilmekte ve yalnızca mağaza ya da AVM arkadaşları ile görüşebiliyorlar. Bütün gün kapalı bir bina içerisinde oldukları için dışarıdan soyutlanıyorlar. Mevsimlerden, yağmurdan, kardan ve gün ışığından yoksun biçimde çalışıyorlar.
Denetim bitmiyor, oturmak bile yasak:
Hastalık artıyor: Uzun çalışma saatlerine ek olarak çalışma şartlarının da berbatlığı nedeniyle AVM işçileri önemli kalıcı hastalıklara maruz kalıyor. Müşteri olsun olmasın daima ayakta duran ve oturmaları bile yasak olan AVM işçilerinde kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları yaygın. Varis, bel fıtığı, ayak rahatsızlıklarının yanı sıra iş kaynaklı gerilim ve ruhsal sorunlar de artıyor. Güneş ışığı görmemekten kaynaklanan D Vitamini eksikliği, elektrikli eşyalar nedeniyle daima radyasyona maruz kalma ve ağır ses ile ışık altında çalışma hali sıhhat meselelerini tetiklemektedir. AVM işçilerinin toplumsal hayattan kopuk olma halleri ise depresyon, dert bozukluğu, his dalgalanmaları ve öfke denetim sorunlarına neden olmaktadır.
NE YAPILMALI?
-Çalışma şartları düzenlenmeli ve bu iş bir meslek olarak tanımlanmalı.
– Çalışma saatleri ve müsaadeler hemen düzeltilmeli, pazar günleri tatil olmalı.
-Dinlenme alanları olmalı.
-İnsani muhtaçlıklar rahatça karşılanmalı.
-AVM çalışanları için ferdî alanlar yaratılmalı.
-Çalışanların çocukları için aktiflik alanları yapılmalı.
– Çalışma Bakanlığı’nın kontrolleri artmalı.
– Sendikal örgütlenme müdahale olmaksızın sağlanmalı.
– Çalışanlar için dini bayramların birinci günü tatil olmalı.