1950’lı yıllarda konuşulmaya başlanan, 1982’de Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında kararlaştırılan Ilısu Baraj ve Hidroelektrik Santrali (HES) projesi 1997’de yatırım programına alındı. Resmi temel atma merasiminin 5 Ağustos 2006’da gerçekleştirildiği, inşaatına da 2010’da başlanan Ilısu Projesi, 2013 yılında ilgili idari mahkeme tarafından Etraf Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporu bulunmadığı için durduruldu.
Ancak yasalar ve mevzuatlar değiştirilerek inşaatına devam edilen projede bitme kademesine gelindi. Hasankeyf, UNESCO Dünya Mirası listesine girme kriterlerinin onda dokuzunu karşılıyor. Lakin, Türkiye, resmi bir müracaat yapmadığı için Hasankeyf listede yok.
Sorumluk hükümette
Hasankeyf’le ilgili mektubumuzu yanıtlayan UNESCO Dünya Miras Merkezi Lideri Mechtild Rössler, Hasankeyf ile UNESCO Dünya Miras Listesi’ne giren ve Ortadoğu’nun en büyük sulak alanı olan Mezopotamya Sazlıkları’na dikkat çektiğimiz için teşekkürlerini iletti. Rössler, UNESCO’nun Türkiye’nin tutumuna karşı sesizliğini, Hasankeyf için bir çalışma yapıp yapmadıklarına dair sorularımızın birçoklarını ise yanıtsız bıraktı. Rössler, Hasankeyf’in Dünya Miras Listesi’nde olmamasına karşın telaşların dikkate alındığını belirtti. Bir alanın Dünya Miras Listesi’ne alınması için evvel hükümetlerin, alanı süreksiz listeye alması gerektiğini vurgulayan Rössler, Türkiye’den bu türlü bir resmi talep gelmediğini ve sorumluluğun hükümette olduğunu söz etti.
Sazlıklar tehlikede
UNESCO Dünya Miras Komitesi’nin 30 Haziran-10 Temmuz 2019 tarihleri ortasında Bakü’de gerçekleştirdiği 43. oturumunda Mezopotamya Sazlıkları’nın da gündeme geldiğini, bununla ilgili bir rapor ve karar taslağı hazırlandığını söyleyen Rössler, bu sazlıkların sürdürebilirliğini sağlamak için kâfi su ölçünün en başından beri değerli korku olarak durduğunu belirtti.
Ekoloji hareketlerinin raporlarına nazaran de, Ilısu Barajı’nın akışının aşağı bölge üzerinde çok olumsuz tesirleri olacak. Ekoloji hareketlerin araştırmalarına nazaran bu çerçevede bilhassa Bağdat ve Musul üzere çok sayıda Irak kentinin içme suyu temininde önemli sıkıntılar çıkacak ve büyük oranda ırmaklardan sulamaya dayalı Irak tarımı büyük risk altına girecek. Raporlarda, 2016’da “Güney Irak’ın Ahwar’ı: Biyoçeşitliliğin Sığınağı ve Mezopotamya Kentlerinin Kalıntı Peyzajı” başlığıyla UNESCO Dünya Miras Listesi’ne giren sazlıklara ulaşan suda önemli azalma bu risklerin en başında geldiği belirtiliyor.
Ekoloji hareketleri, Dicle havza suyu debisinde yüzde 40 orana kadar azalma ve sazlıkların büyük bir kısmının kuruyacağı uyarısı yapıyor.
