2019 LGS sonuçları açıklandı, Tunceli son yıllarda olduğu üzere tekrar eğitimde en başarılı vilayetler bazında birinci üçte. Kentin, sahip olduğu birçok dezavantajlı duruma karşın eğitim muvaffakiyetinin altında yatan nedenler; Fırat Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hilal Kazu ile Munzur Üniversitesi Tunceli Meslek Yüksek Okulu Öğr. Gör Nilgün Demir’in yapmış oldukları araştırmada ele alındı. Kazu ve Demir Dersimhaber’den Ali Haydar Gözlü’ye Tunceli’de LGS muvaffakiyetinin altında yatan nedenleri, eğitim ve eğitime verilen değeri anlattı.
Tunceli’nin LGS başarısı çok değişkenli bir tesir sonucu oluşmakta
Eğitim sistemi içerisinde bir öğrencinin akademik başarısı, yalnızca öğrencinin ferdî eforu olarak karşımıza çıkmaz, birbiriyle alakalı birçok faktörün ortak tesiri sonucu oluşur. Liselere Geçiş İmtihanında başarılı olan öğrencilerin, muvaffakiyetlerinin altında yatan nedenler düşünüldüğünde bunlar çoklukla, öğrenciye ilişkin özellikler, aile ve öğretmene ilişkin faktörler ,okulun sahip olduğu imkanlar ile öğretim programın uygulanması üzere değişkenlerle karşımıza çıkmaktadır.
Tunceli’de LGS muvaffakiyetini imkanlı kılan, öğrenciye ilişkin özellikleri dikkate aldığımızda, öğrencilerimizin çoklukla motivasyon seviyelerinin yüksek olduğu, vakitlerini tesirli kullandıkları, verimli ders çalışma alışkanlıklarına sahip olduklarını görmekteyiz. Tunceli’de LGS’ye giren öğrenciler, akademik başarıyı hayatlarını dönüştürebilecek en tesirli değişken olarak görmektedir. Toplumsal, kültürel ve ekonomik manada yaşadıkları ve maruz kaldıkları aksilikleri yalnız eğitim ile lehlerine çevirebilecekleri şuuruna sahiptirler.
Tunceli’de ebeveynlerin, çocuklarının akademik başarılarına sundukları değerli takviyesi de söylemeden geçemeyiz. Vilayette, anne- babaların eğitim seviyeleri ve farkındalıkları ekseriyetle yüksek, bundan ötürü çocuklarının akademik mesleklerinde destekleyici ve rehber olma konumlarını muvaffakiyet ile yerine getiriyorlar. Anne – babalar, çocuk yetiştirmede çoklukla demokratik anne baba tavrını benimsiyor. Ayrıyeten, ailelerin çocuklarının mesken ödevlerini ve derslerini takip etmeleri, okul ve öğretmen ile olan sağlıklı ve tesirli irtibatı, destekleyici ve teşvik edici davranışlarının tümü öğrencilerin LGS başarısı üzerinde tesirlidir. İlin sanayi, turizm, tarım üzere ekonomik alanlarda düşük potansiyele sahip oluşu, bu nedenlerden ötürü potansiyel olarak önemli bir istihdam krizi yaşaması, aileler açısından, eğitime yüklenen olumlu algının en değerli nedenidir. Ebeveynler, eğitim muvaffakiyetini; çocuklarını ve kendilerini bu dezavantajlı durumdan çıkartacak değerli bir strateji olarak görüyor.
Tunceli’de öğrencilerin LGS muvaffakiyetini imkanlı kılan bir öteki tesir ise öğretmen faktörüdür. Tunceli’de öğretmenlerin, öğrenciler ile kurduğu sıcak alaka, sınıf içerisinde yaratmış oldukları olumlu atmosfer ve sınıf idaresinde sergiledikleri demokratik tavır öğrenmeyi kolaylaştırıldığı üzere akademik başarıyı da arttırmıştır. Tunceli’de öğretmenlerin çok özveri ile mesleklerini icra etmeleri takdire şayandır. Öğretmenler, yeni imtihan sitemini takip ederek öğrencilerin bilgilendirmekte, mesken ziyaretleri ve ferdi görüşmeler ile ebeveynle irtibata geçerek, öğrencinin performansı hakkında geri dönütler vermekte, imtihan için yardımcı kaynakları programa dâhil ederek, öğrencileri LGS imtihanına hazırlamaktadırlar.
Tunceli’de öğretmen eksiğinin ve sirkülâsyonunun az olması, LGS muvaffakiyetini arttıran bir öteki faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Tunceli’de öğretmen eksiği yok denecek kadar azdır, bilhassa okullarda kimi branşlar dışında öğretmen eksiği çabucak hemen hiç bulunmamakta, hatta norm fazlası öğretmene bile rastlanmaktadır. Ayrıyeten, Tunceli’de misyon yapan fiyatlı öğretmen sayısı ise epeyce düşüktür Türk Eğitim-Sen’in (2017), Türkiye’deki fiyatlı öğretmenlerin sayısını tespit edebilmek için yapmış olduğu bir araştırmanın bulgularına nazaran fiyatlı öğretmen sayısının en düşük olduğu vilayet Tunceli’dir. Ayrıyeten, Tunceli’de vazife yapan öğretmenler, Doğu ve Güneydoğu’da bulunan başka vilayetlere nazaran daha uzun mühlet misyon yapmaktadırlar. Vilayet altyapısal ve sosyo-kültürel imkânların eksikliğine karşın, Doğu ve Güneydoğu’nun öteki vilayetlerine göre izafî olarak daha cazip birtakım özelliklere sahiptir. MEB bilgilerine nazaran dışarıdan gelen bir öğretmenin kentte kalış mühleti yaklaşık olarak “üç yıl” ile sonludur. Bu kalış müddeti, Doğu ve Güneydoğu’daki başka vilayetlere nazaran Tunceli,de hayli uzundur. Uzun kalış müddeti, öğretmenin kente adaptasyonu ve randımanı hakkında bize kimi değerli ipuçları verir.
Öğrencilerin LGS muvaffakiyetini etkileyen değişkenlerden bir oburu ise okuldur. Öteki vilayetler ile kıyasladığımızda Tunceli’de öğrenci mevcudunun düşük olduğu sınıflarda eğitim – öğretim görülmektedir. Kalabalık sınıflara göre öğrenci mevcudunun düşük olduğu bu sınıflarda, dinleme, manaya, okuma, yazma ve aktarma süreçlerinin toplamı olan öğrenme performansını, öğrencilerin üst düzeye çıkardığına şahit olmaktayız. Türkiye’de ilkokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısı 25 iken ortaöğretimde bu sayı 23’tür. Tunceli’de ise bu sayı Türkiye ortalamasının epey altında bir seyir izlemektedir. Yaklaşık bu sayı 12 civarındadır. Ayrıyeten, okulun fizikî kurallarının uygunluğu, öğrencilerin LGS başarış için kıymetli bir motivasyon kaynağıdır. Eğitim-öğretim kurumunun fizikî altyapısından kasıt; ekseriyetle okulun yeri, büyüklüğü, aydınlatması, ısısı, gürültüye maruz kalıp kalmadığı ile sahip olduğu teknik donanım ve oyun alanları, spor ve konferans salonu üzere imkânlara sahipliğidir. Tunceli’de öğretim kurumların birçok bu açıdan, Türkiye’nin geri kalan bölgelerine nazaran görece avantajlıdır. Tunceli Valiliğini, Vilayet Ulusal Eğitim Müdürünü, okul müdürlerini ve idarecilerini, kente eğitim kalitesinin arttırılması ve eğitim ortamının iyileştirmesine yönelik izledikleri siyasetlerden ötürü tebrik etmek lazım. Tunceli bu manada hayli şanslı bir vilayet.
Eğitime verilen değerin İstatistiksel sonuçları
Türkiye’de yapılmış birtakım istatistiksel araştırmaların bulguları derlendiğinde ve karşılaştırmaya natürel tutulduğunda, vilayet bazında Tunceli’ye ilişkin kimi ölçümlerin farkındalık /anlamlılık gösterdiği gözlenmiştir. Bu tablonun ortaya çıkmasında, eğitim düzeyinin kente yüksek oluşu ve bölgenin etno-kültürel özelliği başat bir rol oynamaktadır.
Küçük bir kent olmasına karşın Tunceli’yi, istatistiksel olarak faklı kılan bu ölçüm sonuçlarından birincisi hane halkı büyüklüğünün düşük olmasıdır. TİÜK datalarına nazaran Tunceli’nin hane halkı büyüklüğü 2,8 dir. Tıpkı vakitte Tunceli tek kişilik hane halkı oranının en yüksek olduğu ildir de. Bu oran %24,9 dir. Tunceli ayrıyeten kaba evlenme suratının en düşük olduğu vilayetlerden birisidir. Tunceli’de kaba evlenme suratı TÜIK datalarına nazaran binde 5,59’ dur, Birinci evlenme yaşı erkekte 30,2 yaş, bayanda ise 26,8 yaş dır. Meğer 2016 yılında Türkiye genelinde birinci evlenme yaşı erkekler için 27,1, bayanlar için ise 24’ çeşit. Tunceli birinci evlenme yaşı prestiji ile Türkiye ortalamasının üstünde yer almaktadır. Hatta İstatiksel olarak birincidir. Bunun altında da eğitime verilen değerin yattığı söylenebilir. Tekrar; TÜİK ‘in ‘çocuk gelin’ haritasına bakıldığında Tunceli en son sıradadır. Yani, çocuk yaşta evliliğin en düşük olduğu kenttir.
Türkiye’de kabahat oranlarının en düşük olduğu vilayetlerden birisi yeniden Tunceli’dir. Kentte çabucak hemen ismi cürüm (hırsızlık, gasp, tecavüz, adam kaçırma, öldürme vb.) yok denecek kadar az işlenmektedir. Tunceli, Türkiye genelinde, kabahat oranı en düşük 11. İldir. Kentte kabahat oranın düşük olmasının en değerli nedenlerinden birisi, eğitim düzeyinin yüksekliği ve eğitime verilen değerdir. Çoklukla, eğitsel sistemlerin devreye girmesi ve eğitimin şahısta yol açtığı olumlu beklenti, kabahat sürece sonucu elde edilecek karın önüne geçtiğinden bireyde engelleme/nme duygusu oluşur.
Eğitime verilen kıymet ve eğitim sonucu kazanılan alışkanlıkların başında ise vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme gelmektedir. Tunceli bu mevzuda hayli tezli bir ildir. Vatandaşlık sorumluluklarından bir tanesi vergi borcunu vaktinde ve eksiksiz ödemedir. Tuncelililer, vergi borcu, TEDAŞ elektrik faturası ve belediye su faturası üzere borçların ödemesinde hayli hassastır. Bizdeki bilgilere nazaran, Tunceli, Türkiye vergi tahsilâtı sıralamasında ikinci ildir.