ÖYKÜ:
GARİP İBRAHİM, VARLIKLI NECMETTİN
Çağatay Yiğit Akkaya
Ege Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Bölümü
Gecenin ıssız, sakin ve korkutucu karanlığında dünya efendi döne döne dönüp, güneşe çalım atarken, hain güneş utanmadan dünyanın üstünü aydınlatıyordu. Garibim Ay mı? O zavallı da hem küçük hem pasif olduğu için devasa güneşe bir şey diyemiyor ve dünyanın başka yüzüyle meşgul olmak zorunda kalıyordu. Bir taraftan haline de şükretmesi lazımdı… Başka gezegenler üzere, ya dünyanın da iki üç uydusu olsaydı? Aman aman düşman başına…
Bu kıssada dünya kim güneş kim, bilmem fakat katiyen ay bizim İbrahim’di. İbrahim 1.70 uzunluğunda zayıf mı zayıf, sıska mı sıska, Allah günah yazmasın, yakışıksız mi berbat bir ademdi. Hem artık her gelen artırımla birlikte beli daha da kamburlaşıyor ve kendi kendine, “Ben altı çocuk, bir hanım, bir de kayınvalide ’ye nasıl bakarım?” diye düşünüyordu. Yaşı kırkı geçen İbrahim’in hayat zevki de yok denecek kadar azdı. Gerçi her gün konutuna gelip, ayağını uzatıp uyuyor ya bundan daha büyük hayat zevki olur mu? Şükretmek gerek, şükür yiğidin dostudur. Bizim İbrahim de devamlı şükreder, halinin daha düzgün olması için de dua ederdi. Dinle, kitapla Kur’an’la ortası pek uygun değildi fakat içinde bir yerlerde, o sıska zayıf, gömleği üstüne yorgan üzere gelen adamın içinde bir yerlerde bir inancı vardı. Sigaraya gelen son artırımın akabinde fabrikadan üç beş arkadaşıyla para biriktirip bir yerlerden tütün aldılar, sonra da onu bir kağıda sarıp içmeye başladılar. Bir oldu, iki oldu, bizim İbrahim başladı kuvvetli kuvvetli öksürmeye. Evvel kendi kendini yedi, evhamlandı ve dedi ki “Eyvah! Korona oldum!” Aman yarabbi, şayet İbrahim korona olursa işe gidemez, işe gidemezse meskene para gelmez, meskene para gelmezse kirayı yatıramaz, hanıma para veremez, ekmek alamazlar, su, elektrik hepsi birden bangır bangır gelince ödeyemez, aile hem karanlıkta kalır, hem çocuklar aç kalır ve daha berbatı İbrahim’in hanımı sütten kesilir.
Tüm bunları düzgünce düşündü düşündü bir hal dermanı yok, öksürük bayır aygırı üzere devam ediyor, artık hanım bile fark ettirmeden bakmaya başladı, büyük çocuk durumu anlamaya çalışırken kayınvalide beyaz çiçekli tülbentiyle ağzını burnunu kapatmaya başlamıştı bile. Kızdı bizim İbrahim yaktı bir sigara daha, sigarayı içine çektiği an başlamasın mı yine… Bir anda bir kıvılcım patladı İbrahim’in içinde. “Eğer ki ben sigara içtiğim vakit öksürüyorsam beni sigara öksürtüyor o zaman” dedi kendi kendine. Bir anda kalktı, tuvalette leğen içinde çamaşır yıkayan hanımına koştu ve dedi ki “Mü-j-d-e” ancak o kadar çok öksürüyordu ki kambur olan beli daha da kamburlaşıyor, ağzının damlacıkları her yere yayılıyordu. Zavallı kadıncağız kocasının sesini işitince maaşına artırım geldiğini sanmış olacak ki sevinçle ayağa fırladı, dizlerinde sular da ayaklarına gerçek yavaş yavaş aktı gitti. Bizim İbrahim “Korona değilim! Sigara beni öksürtüyor.” Deyince kadıncağızın durumunu ne ben söyleyeyim ne siz duymak isteyin. Sıska, zayıf mı zayıf bedeni sarma sigarayı kaldıramamış ve reaksiyon göstermişti. Artık bizim İbrahim aman sıhhatim makûs etkilenir, ağır atlatırım filan diye değil de, işten atarlar dehşetinden kendini yedi bitirdi. Hem ne yapabilirdi ki artık? Koskocaman bir hiç. Daha birçok İbrahimler var değil mi aramızda… Tabi siyah camlı otomobillerden, özel üniversitelerden ya da farklı gazetelerden İbrahimler’in, Fatmalar’ın halini anlamak çok zor… Her yıl sorulan soruyu bu sefer bir genç olarak ben sorayım: Ne olacak bu memleketin hali?
Son olarak üzerine binlerce tezin yazılması gereken hem sosyoloji hem de psikoloji bilimlerini ilgilendiren bir paragrafı şuraya bıraktım:
Bir paket sigaranın fiyatı aldı başını gitti. Aman be, sıhhate ziyanlı aslında içmeyiver! Peynirin kilosu da dudak uçuklatıyor! Ah ah nerede o eski köy peynirleri, artık içinden neyin çıktığı aşikâr değil, yemeyiver! Ekmek için artık kağıt para verince, para üstü gelmiyor, üstüne bozukluk veriyormuşsun. Hamur zati kilo yapar, neymiş o poğaça, börek bak Alman’a, bak Fransız’a fit adamlar fit, yemeyiver!
DENEME:
DOKTRİN SAVAŞLARI: CUMHURİYETİN İKİNCİ YÜZYILI
Canberk Keskin
Çukurova Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası İlgiler
21. yüzyılda siyaset algılar üzerinden yönetiliyor. Algısı güçlü olan, elindeki araçları gerçek ve tesirli kullanabilen daha çok beşere ulaşabiliyor ve seçimi kazanma mümkünlüğünü arttırıyor. Pekala seçimlere yaklaşık 6 ay üzere kısa bir mühlet kalmışken Türkiye siyaseti nasıl bir yol izliyor ve bu bize uzun periyotta neleri anlatabilir? Türkiye’de çok alışılmamış yeni bir şekil doğmaya başladı. Evvelden başkanlar mikro vaatler ve seçim çalışmaları ile kamuoyunun dayanağını almaya çalışırdı. Bölge bölge strateji ve taktikler belirlenerek hangi bölgede nelere vurgu yapılacağı konusunda uzmanlar uzun çalışmalar yapardı. 2023 yaklaşırken bu süreç seçim vaatleri açısından farklılaştı.
Türkiye’de siyaset yapıcılar aşikâr ki geniş çaplı bir vizyon dokümanını yayınlamaya ve makro maksatlar ile seçim kampanyasını yürütmeye başladı. 2020’de 37. Olağan Kurultayı’nı yapan CHP, İkinci Yüzyıla Davet Beyannamesi ismini verdiği, Cumhuriyetin ikinci yüzyılında Türkiye’de uygulamak istediği birtakım gayeleri ve idare prensiplerini sundu. Daha evvel CHP tarihi sürecinde, 5 farklı beyanname yayınlayarak seçim kampanyasını duyurmuştu. 2020 yılından 3 Aralık 2022 tarihine geldiğimiz süreçte açıklanan beyannamenin hayli görkemli bir tanıtımı yapıldı. Dünyada akademik takımlarca tanınmış teknokratlar, bürokrasinin içinden gelen milletvekilleri, toplumun farklı bölümlerini temsil eden ve çalışma yürüten temsilciler konuşma sunumlarını epey akademik bir seviyede yaparak 2023 seçimleri için neler yapılacağını anlattı. Fakat daha evvel beyannamelerin tersine bu beyanname seçim devri için değil, seçim kazanıldıktan sonra nasıl yönetileceği ile ilgili oldu. Bu noktada daha evvel de gazetecilerin çok kullandığı Kılıçdaroğlu Doktrini tabiri geçerli olabilir. 2023 seçimlerini CHP’nin içinde bulunduğu Millet İttifakı kazanırsa ülkeyi yönetme prensipleri muhakkak ki bu çerçevede olacak, 3 Aralık’ta konuşma ve sunum yapanlar seçim sonrasında da ülke idaresinde faal olacaklardır.
Makro amaçlar üzerinden siyaset algısı yürütmeyi ve yönetmeyi aslında uzun müddettir görüyor ve dinliyoruz. AKP takımlarının lisanından düşürmediği ‘Hedef 2023’ söylemi aslında dikkatleri çeken ve AKP’nin tabanını bu alanda çok yeterli birleştiren bir söylemdi. 2023 maksatları, birtakım ulusal araçlar, yeni bir anayasa, dünyanın en büyük 10 iktisadından birine sahip olma, kişi başına düşen ulusal geliri arttırma üzere hedeflerdi. 2023 yılına girmeye çok az bir vakit kala yazdığım bu yazıda AKP 20 yıldır tek başına iktidar olmasına karşın aslında bu amaçların yakınına bile yaklaşamadı. Artan gelir eşitsizlikleri ve yaşanan her türlü adaletsizlikler AKP’ye olan itimadı zedeledi. Bu noktada AKP genel lideri Erdoğan, cumhurbaşkanı kimliği ile kendi doktrinlerini yayınlamaya başladı. Bunun en yakın örneğini Erdoğan’ın ‘Daha Adil Bir Dünya Mümkün’ kitabında milletlerarası sistemde olan adaletsizlikleri anlattığı ve bilhassa daima olarak “Dünya beşten büyüktür.” söylemi ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde veto yetkisine sahip 5 ülkeyi kastederek yeni bir dünya nizamı hayallerini bu kitapta anlatarak kendine bir doktrin yolu açtı. Daha sonra bu süreci Türkiye Yüzyılı isimli vizyon toplantısı ile gerçekleştirmiştir.
Türkiye Yüzyılı ile İkinci Yüzyıla Davet toplantıları bize ne üzere farklılıkları yani ne üzere makro gayeleri sunuyor? Birlikte inceleyelim. AKP’nin Türkiye Yüzyılı programı Erdoğan’ın şahsında toplanmış, onun çalışması haline getirilmiş ve siyasi bir hava katılmıştır. Bu programda içerik daha çok yerli ve ulusal vurgusu ile savunma endüstrisine yapılan yatırımları, güç konusunda dış istikrarları ve nükleer santraller ile dışa bağımlılığı azaltmayı, dijitalleşmeyi içeriyordu. Yapılan proje sunumu teknik isimlerden fazla siyasi isimlerin yükte olduğu için yüzeysel kalan noktası çok fazlaydı. Bu çalışmanın daha çok AKP’nin tabanına yönelik olduğunu düşünüyorum. CHP’nin İkinci Yüzyıla Davet toplantısı önderin tersine alanında uzman şahısların konuştuğu sunum yaptığı ve siyasalların yalnızca dinleyerek ders aldığı bir noktada durdu. CHP başkanının 70 kişilik takımımız siyaset üstü olarak 7/24 bu vatan için çalışacaklar demesi de bunu en düzgün yansıtan noktaydı. Çalışmalar kolay vaatlerin yerine bu vaatleri yerine getirebilecek bireyleri ve ekonomik şartların nasıl sağlanacağını açıklıyordu. Dış siyaset açısından verilen bildiri güvenlik söylemi yerine daha çok rekabetçi ve katma bedeli yüksek eser üretme ile ilgiliydi. Ayrıyeten dikkat cazibeli bir öbür öge, CHP önderinin Altılı Masa önderlerinin ismini tek tek sayarak övmesi oldu. Burada belirtilmek istenen bir öteki vizyon Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi yerine Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi farklı siyasi partilerle gerçekleştirecek ve Türkiye’yi birlikte yönetme vurgusuydu.
Erdoğan Doktrini olarak isimlendirilen siyasetler, AKP’nin iktidarda kaldığı müddet boyunca günün koşullarına ve güvenlik şartlarına nazaran verdiği birtakım notadan oluşmaktadır. Bunun yanında tarihi ile bağlarını koparmayan, kuruluşu prestiji ile muhafazakâr demokrat çizgi tarifini kendine yakıştırmıştır. Erdoğan tarihî süreçte içinden geldiği Menderes, Demirel, Özal ve Refah geleneğinin uygulamaya çalıştığı kalkınma siyasetlerini örnek alıyor üzere görünse de aslında 2001 yılında Türkiye’nin girdiği kriz sonrası Derviş reçetesi olarak Türkiye’ye gelen IMF’nin ve sermayenin istediği şartların sağlanma süreci ile direkt bağlıydı. 2000’li yılların başında “Yeni Türkiye”, 2010’lu yıllardan itibaren “Ilımlı İslam” tezleri CIA eski lider yardımcısı Graham Fuller’in çok daha evvelce yayınladığı, Türkiye’nin jeopolitik düzlemini açıkladığı yazılarda bulmak mümkündür. Erdoğan Doktrini olarak isimlendirebileceğimiz şey tahminen de konjonktürün ta kendisidir.
2017 Anayasa Referandumu sürecinden bugüne kimi gazeteci ve akademik takımların Kılıçdaroğlu Doktrini tarifi, referandumda hayır oyu veren partilerin ideolojik ögelerini bir kenara bırakarak muhalefet cephesini genişletmesi ile anlatılmıştı. 2018 genel seçimleri öncesi Uygun Parti’ye transfer edilen 15 milletvekili, kurulan Millet İttifakı ile CHP ideolojik olarak taban tabana zıt olduğu partilerle seçime girdi. Daha sonra 2019 lokal seçimlerinde stratejik ve kazanacak adaylar çerçevesinde gelişen ve farklı kısımların dayanağını alan strateji, 11 büyükşehir belediyesini CHP’nin kazanmasını sağladı. Bugün Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasal kutuplaşma yerini kırmak için yapılan çalışma ve İkinci Yüzyıla Davet toplantısı da bize Kılıçdaroğlu’nun son doktrinini, seçim stratejisini ve ülkeyi nasıl yönetmek istediğini anlatmıştır.
Burada çıkarılması gereken en değerli ders, iktidarı kazanmak değil, kazandıktan sonra yönetebilme yeteneğini kamuoyuna açıklayabilmektir. Bu manada Erdoğan Doktrini şu an kutuplaşmadan, militarist telaffuzlardan uzak kalmasa da Kılıçdaroğlu bu algıyı yıkarak çağdaş ve dünya ile rekabet edebilecek Türkiye’nin temellerini atmıştır. İsmi doktrin, strateji, beyanname yahut taktik, ne olursa olsun; bana nazaran Kılıçdaroğlu’nun vizyonu Türkiye’nin gelecek yıllarının kurtuluş reçetesidir.
ŞİİR:
NİHAYET
Osman Şahin
Sabancı Üniversitesi Elektronik Mühendisliği Doktora Öğrencisi
Yıkanıp temizlendim nihayet,
Gözlerinin derinliğinden akan hayat suyuyla.
Aktı ruhumun pislikleri,
Doldurdu etrafımdaki karanlık odaları.
Yaşa, yaşa bir gün daha;
Sevgi cümleleri kurmaya başla.
Hayal et ki;
Denizin üstünde gezen bir bulut olayım.
Gün gelecek gözlerin,
Bir bulut olduğumu görecek.
İşte o vakit memnunluk gözyaşların düşecek,
Toprağın rahmetine karışacak,
-temizleyecek orayı da-
Dayan, bilinmeyen hasretim…
Çıkacaksın sen de karşıma,
İki can buluştuğunda;
Gözyaşının rahmeti,
-toprakta yeşerecek-
