İdam cezaları ve cezaevlerindeki açlık grevlerinin peş peşe geldiği İran’da, örtünme kurallarına ilişikin yeni bir adımın hazırlığı yapılıyor. Rejim içindeki reformcu kanadın yayını olan Sharg Daily gazetesi, dün İran’da yargı erkinin başörtüsü ve irşad devriyesine ait yeni bir yasa tasarısını meclise sunduğunu yazdı. Eski yasaya nazaran esaslı değişikliklerin yer aldığı tasarıda, başörtüsünün yarıya kadar takılmasının (kötü hicaplılık) cürüm olmaktan çıkarılması önerilirken, cürmü sırf hiç başörtü takılmamasının (hicapsızlık) oluşturması bekleniyor.
Yasa tasarısında bir öteki dikkat çeken detay “ahlak polisi” olarak da bilinen irşad devriyesi ve gibisi kurumların kaldırılması önerisi. İrşad devriyesi, 13 Eylül 2022’de, Mahsa Amini’yi örtünme kurallarına uymadığı gerekçesiyle gözaltına almış, daha sonra hastaneye kaldırılan Amini’nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi, rejim aksisi protestoların fitilini ateşlemişti.
İranlı bayanlar, katı kurallar devam etmesine rağmen protestoların başlamasından bu yana zati başörtüsüz yahut yarı örtülü olarak dışarı çıkıyor. Fakat bu kazanımın bir yasa olarak meclisten geçmesi durumunda bayanlar toplum içinde kendilerini biraz daha inançta hissedebilir.
HAMANEY’DEN GERİ ADIM
Dini önder Ali Hamaney ise evvelki gün Tahran’da örtünme kurallarına ait bir gevşemenin sinyallerini vermişti. Başörtüsünün dini bir mecburilik olduğunu vurgulayan Hamaney, “Ancak kurala tam olarak uymayanlar asla dinsizlik ve ihtilal zıtlığıyla suçlanmamalıdır. Onlar bizim öz kızlarımızdır” tabirlerini kullanmıştı.
Söz konusu tasarıyı Cumhuriyet’e pahalandıran İran Uzmanı Arif Keskin, tasarının kabul edilmesi durumunda yaşanacak değişimlere ait şöyle konuştu: “İrşad devriyesi örtünme kuralları nedeniyle insanları alıp karalola götürüyodu, orada propaganda ve ikna çalışmaları yapıyordu. Bunlar olmayacak. Onun yerine farklı cezalar öngörülüyor. Lakin ‘kötü hicaplılara’ değil ‘hicapsızlara.”
GÖZALTI YERİNE PARA CEZASI
Yeni yaptırımların, para cezası ve yurtdışına çıkış yasağı olarak belirlenebileceğini söyleyen Keskin, bu bireylerin istihdamda sorun yaşama olasılıklarına ve birtakım devlet hizmetlerinden yararlanamayabileceklerine de değindi. Keskin, şunları ekledi: “İrşad devriyesi tarafından bir bayanın gözaltına alınıp götürülmesi, taciz, tecavüz, farklı olaylar, bunlar önemli meseleydi. En azından bunların ortadan kalkması bayanların hayatı için değerli. Lakin bu baskı farklı biçimlerde devam edecek.”
Yasa tasarısı, bireyler dışında iş yerlerini de kapsıyor. Buna nazaran başörtüsü kurallarına uymayan iş yeri sahipleri için gözaltı yahut mahpus öngörülmüyor.
Protestoların şiddetlenmesinin akabinde üzerinde çalışılmaya başlanan tasarının meclisten geçmesinin çabayı durdurmayacağını vurgulayan Keskin, “Bu sadece caddelerde rahat dolaşıp dolaşmayacakları ile ilgili bir kazanım. Meclisten geçerse bayanlar kamusal alanda biraz daha rahat olurlar lakin bununla da yetinmeyecekler” diye konuştu.
