Kaz Dağları’nın Edremit Körfezi’ne bakan kıyı şeridine Gömeçli zeytin ve zeytin üreticilerinin madencilerle uzun yıllar süren çabasını dinledikten sonra tarihi bir Rum konağından bozma belediye binasına geçerek Lider Mehmet İrem Himam’a konuk olduk. Gömeç Belediyesi 15 yıl ortadan sonra CHP’ye geçmiş. Belediye Lideri Mehmet İrem Himam, yurtdışında eğitim görmüş fizikçi olmasına rağmen memleketine dönerek zeytincilikle uğraşmış. Gömeç zeytinciler derneğinde yöneticilik de yapan Himam hem zeytincilik hem de madencilik konusuna hayli vâkıf. Çünkü babası Tulun Himam, Türkiye’nin birinci maden mühendislerinden.
Ocakları suyla dolduruyorlar…
2. Dünya Savaşı yıllarında, devletin eğitim için Avrupa’ya gönderdiği 20 kişilik öğrenciden biri olan Tulun Himam, Almanya’da maden mühendisliği okuduğu yıllarda savaş çıkınca devletin yurtdışında eğitim gören öğrencilerine harcırah gönderememesi üzerine Bremen’den bir gemi ile İngiltere’ye geçerek tahsillerini bu ülkede tamamlayarak yurda dönüyorlar. Artık bir maden mühendisi olarak ülkesine hizmet verecek olan baba Tulun Himam’ın birinci misyon yeri de kapitülasyonlar sonrası, Fransızların terk ettiği Bergama altın madeni. Lakin, Fransızlar, galeri sistemi ile işletilen madenlerin Türkler tarafından işletilmesini önlemek için ocakları su ile doldurup o denli terk ediyorlar. Madenlerin tekrar işletmeye açılması o günün teknolojsiyle mümkün olamıyor.
İşte Gömeç Belediye Lideri Mehmet İrem Himam’la, mevzuyu iki istikametini de bilen biri olarak konuştuk. Zeytinin bu bölgenin en pahalı altını olduğunu ve aralıksız her yıl eser verdiğini belirterek “Altın yumurtlayan tavuğu kesmenin tek açıklaması ya tavuğu kesen burnunun ucunu göremiyordur ya da babasını sevmiyordur” diyor.
Sarı Kız Şenliği…
Gömeç’ten sonraki durağımız Edremit. Edremit’te belediye binasının önündeki kazlarıyla birlikte Sarı Kız’ın heykelinin önünde durup seyre daldık bir müddet. Sarı Kız efsanesi Kaz Dağları’nı, Kaz Dağları da Sarı Kız’ı anımsatır bizlere. Belediye liderinin makamına girdiğimizde köy muhtarları ile yaptığı toplantı da Sarı Kız ile ilgiliydi. 16 Ağustos’ta başlayacak Sarı Kız Festivali’nin programı tartışılıyordu. Evvelce yalnızca Tahtacı Türkmenlerin Kaz Dağları’nın zirvesinde yaptığı merasimler artık büyük kitleler tarafından sahiplenilmiş. Belediye Lideri Selman Hasan Arslan, ulusal park ilan edilmemiş olsa o bölgenin de madencilerin yağmasına uğrayacağını belirtiyor.
Bölgede maden arama ruhsatı için yerli firmalar başvursa da sondaj sonrası rezerve rastlanınca çabucak gerisinden milletlerarası bir firma devreye giriyor. Çoğunlukla da ruhsatı alınan madenler Kanadalı şirketlere devrediliyor. Dünyanın pek çok yöresinde olduğu üzere. Maden konusunda Güney Afrika’dan Şili’ye, Meksika’dan Türkiye’ye “altına hücum” eden bu Kanadalı firmaların alameti farikası nedir? Gerisinde hangi güçler bulunuyor?
Mehmet İrem Himam
Gömeç Belediye Lideri Himam:
O TAVUĞUN İSMİ ZEYTİN
Granitin olduğu yerde altın vardır. Bu matematik kuramı üzere bir şey. Bu dağlar granit dolu. Ancak Alp Dağları da granit. Alp Dağları’nda bu türlü bir faaliyet yok. Hasebiyle bizim sıkıntımız, bizim idare sıkıntımız haline geliyor. İdare bizim altınımızı dış mihraklara peşkeş çekiyor biçiminde yorumlamak istiyorum. Sahiden mantıksız bir şey. Aslında bizim olan bir şey, zati altın yumurtlayan bir tavuk var ortada o tavuğun ismi da zeytin. Hem de her sene veriyor.
Ya ağır metaller
Az veriyor, çok veriyor. Bu tavuğu kesmenin ve karnındaki altına ulaşmanın bir mantığı yok. Zira karnındaki altın kaynağı hudutlu. Bu altın yumurtlayan tavuğu kesen çiftçinin oğlu ya kördür ya burnunun önünü göremiyordur ya da babasını sevmiyordur. Biz elimizde olan ve her sene bize eser veren zeytinin, dağların, turizmin ortadan kalkmasını istemiyoruz. İş, zira altınla bitmiyor. Çalışma yapılan o maden alanında yalnızca altın yok. Altının olduğu yerde diğer ağır metaller var. Tamam altını çıkarttınız, fakat o tozlar, o ağır metaller her bir yere yayılıyor. Bunlar da çok ziyanlı hususlar. Bir de devletin bundan o denli büyük bir kârı da yok. Yüz milyon dolarlık yatırım yapmışlar 850 milyon liralık teşvik alıyorlar.
Kaz Dağları’nın Gürpınar denilen bölgesinde ağır metaller var ve kanser oranı yüksek. Bu bir gerçek. Gürpınar’ın kuzeyine, Truva’ya gerçek çok büyük fosfat yatakları var. Bu da bir gerçek. Fakat şayet burdan toryum yahut uranyum çıkartmak isterseniz, burayı yok edersiniz.
Selman Hasan Arslan
Edremit Belediye Lideri Arslan:
RUHSATLAR BİTİRECEK
Biz Tahtacı Türkmenleriz. Çocukluğumuzda ve gençliğimizde her yaz Kaz Dağları’na çıkar, orada bir ay boyunca konaklardık. Kaz Dağı bizim hayat biçimimiz. Cetlerimiz 6 yüzyıldan beri bu bölgede. Türkmenler için en değerli gelir kaynağı ormandan kestiği kerestelerdi. Sonra bölge ulusal park ilan edildi. Uygun de yapıldı. Ulusal park ilan edildiği için maden ruhsatı verilmiyor Allah’tan. Lakin madenciler o ulusal parklarının etrafını çevirmiş durumda. Bizim bugün Ege ve Marmara Etraf Belediyeler Birliği evvelden Kaz Dağları Belediye Birliği’ydi. Bu dağların bir hücuma uğrayacağını öngördük. UNESCO’ya başvurarak kültür ve tabiat mirası listesine alınmasını istedik ancak olmadı.
İçi sızlar…
Vicdanı olan insan bu talana duyarsız kalamaz. İktidar oraya gelse içi sızlayacaktır. Bunun iktidarla, muhalefetle ilgisi yok. Devasa alanları çevrelemiş ruhsatlar vermişler. Bir farkındalık yaratmaya çalışıyoruz. Buna siyasi bir gözle bakmıyoruz. Kaz Dağları ülkemizin ortak pahasıdır. Bir maden altı yıl çalışıyor. Altı yıl sonra her şeyi bırakıp gidecek. Orda artık bir şey olma imkânı yok.
Eski haline gelecek deniyor öykü. Yangın olduğunda ağaç tekrar yetişiyor lakin maden alanında olma talihi yok. Kanadalı kendi tabiatına dokunmuyor gelip bizim ormanımızı talan ediyor. Ne insan sıhhatini, ne bitki örtüsünü ne florayı, ne su kaynaklarını düşünen var. Bu kıyıma son verilmesi gerekiyor. Biz Ege ve Marmara Etraf Belediyeler Birliği olarak bir aksiyon planı yaptık. Bizim asıl aksiyon planımız Kanada büyükelçisine bir mektup yazmak, birlik olarak. Kamuoyu oluşturmazsak verilen ruhsatlar Kaz Dağları’nı bitirecek.
KANADALI ŞİRKETLERİN SIRRI
Bu hususta Yüksek Jeoloji Mühendisi Tahir Öngür, yıllar evvel sol.org’daki bir yazısında çarpıcı bilgiler veriyor.
“Dünyadaki borsalara kayıtlı aramacı ve işletmeci madencilik şirketlerinin yüzde 60’ı Kanada’da konseyi. Kanada Maden Arama ve Geliştirmeciler Derneği yöneticisi Tony Andrews’e nazaran Kanada borsalarında kayıtlı dış yatırımcılar ortasında en büyük hissesi madenci şirketler tutuyor ve bunların artık 100’den çok ülkede 8 bin kadar yatırımları var. Bunların birden fazla Latin Amerika, Ortadoğu ve Asya’da. Türkiye, başını Meksika’nın çektiği ülkeler dizisinde Kanada’nın ilgisini çekebilen lakin 16’ncı ülke.
Kanada 1997’de, o yıl dünyada maden aramaya ayrılan kaynağın yarısı olan 7 milyar dolar harcamıştı. 2005 yılında dünya maden arama yatırımlarının yüzde 45’ini Kanada şirketleri yaptı. Bu kapsamda 22 milyar Kanada dolarlık harcamanın 12 milyarı buradan geldi.
Kimsenin umurunda değil
2000’den sonra Kanada içindeki harcamalar da nizamlı olarak arttı, 2006’da bir evvelki yıla nazaran yüzde 32 artarak 1.72 milyar dolara çıktı. Bunun 1.12 milyar dolarını küçük şirketler yaptı. 2007 yılı içinde Kanada topraklarında 734 proje için harcanan kaynak 2 milyar dolara yaklaştı.
Kanadalı madenci şirketler iki küme. Ortalarında Teck Cominco, Inco, Placer Dome, Falconbridge vb. bulunan büyükleri, senyörler aramadan işletmeye kadar büyük projelerle ilgileniyor. Lakin küçük, teşebbüsçü, junior madenci şirketlerin sayısı bunların 8 katı. Bunlar çoklukla azgelişmiş ülkelerdeki arama projelerini yürütüyor. 2005 yılında Kanada’da şurası 730 küçük madencilik şirketinden sadece 2’si beşten çok ülkede çalışıyordu.130 şirket iki ülkede ve 571 şirket de sadece tek ülkede çalışan şirketlerdi. Kanada borsalarıyla, borsalarda paralarını büyütmeye çalışan emekli ve sigorta fonlarıyla, orta sınıf yatırımcıları ve spekülatörleriyle, madencilik makine donanım ve gereç yapımcılarıyla, araştırma geliştirme kurumlarıyla, hükümetiyle, finans ve dış satım örgütleri ile büyüklü küçüklü madencilik şirketleriyle global emperyalizmin bir yanında değerli bir yer tutuyor. Gidilen ülkede yaratılan etraf yıkımı, ziyan verilen insan sıhhati, tüketilen ve kirletilen su kaynakları, yerlerinden edilen insanları, az sayıda faziletli Kanadalının dışında kimsenin umurunda değil.”
BİTTİ
