Aylardır gündemimizden düşmeyen Rus S-400 füze savunma sistemi konusunda kamuoyunda bir baş karışıklığı olduğu çok açık. S-400’ün füze olduğunu sananlar bile var. Meğer tam ismiyle S-400 Triumph, Rusya’nın devlete ilişkin savunma şirketi Almaz-Antey tarafından üretilen piyasadaki en gelişmiş füze savunma sistemi. Gelişmiş bir radar sisteminden ve bir komuta merkezinden oluşuyor. NATO ülkeleri tarafından SA-21 Growler olarak da biliniyor. O denli bir hava savunma sistemi ki, 400 km’ye kadar olan maksatları vurabiliyor. Kuzeybatı Rusya ve Kaliningrad’daki fırlatma noktalarından Fin ve Polonya hava alanlarını da kapsamına alıyor örneğin.
Rusya’nın uçak filosu ABD ve NATO’yla kıyaslanınca epeyce küçük fakat güçlü bir entegre hava savunma sistemine sahip. Rusya’nın ABD’nin kapalı uçaklarına ve seyir füzelerine karşı koymak istemekle birlikte hava savunmasını geliştirmesinin sebeplerinden biri, büyük bir çağdaş savaş uçağı filosuna sahip olamaması. Bu nedenle Rusya, aslında S-300’lerin bir üst modeli olan S-400 savunma istemini 80’lerin sonundan itibaren geliştirmeye başladı. Rusya 1993 Ocak ayında açıkladığı sistemin birinci testini de 12 Şubat 1999’da gerçekleştirdi. Lakin şimdi hazır olmadığı 2003 yılında anlaşılan sistem 2004’te tamamlanabildi, 2007’de de onaylandı. 2007’den beri kullanılan sistem, S-300’den iki kat daha tesirli.
Ne kadar tesirli?
S-400, Nebo-M üzere sistemlerin de dayanağıyla birçok hava savunma sistemine önemli bir rakip. S-400 seyir füzelerine ve kısa menzilli balistik füzelere karşı kullanılabiliyor. Batı eseri savunma sisteminde ne varsa fazlası S-400’de mevcut. Avantajları ortasında kapalı maksatları bulması, yüksek izleme kapasitesine sahip olması da bulunuyor. Sistemin dilek edilen yere konuşlandırılması da bir epey süratli. S-400’ün modüler yapısı, sistemin en acil tehditlerle yüzleştiğinde, hemen kurulma ve kısa müddette harekete geçme konusunda adapte özelliği taşıyor.
Uzmanlar S-400 savunma sisteminin dört tip füze ile donatılabileceğini söylüyorlar. Bunlar, 40 km. menzilli 9M96; 150 km. menzilli 9M96E2; 200-250 km-menzilli 48N6 ve 400 km. menzilli 40N6. Sistem ayrıyeten orta menzilli balistik füzeler dahil olmak üzere füze tehditleri ile gayret etmek için tasarlanmış.
S-400 birden fazla füze çeşidi kullanabiliyor, S-300 sisteminin sonraki sürümleri için tasarlanmış eski radarlar dahil olmak üzere çeşitli sensör sistemleri de eklemlenebiliyor. 400 km. menzilli füzenin bir kullanımı, düşmanın komuta noktalarını, yanı sıra E-3 Sentry AWACS uçakları üzere stand-off sistemlere karşı bir oldukça tesirli. O denli ki, örneğin ABD ve NATO’nun Japonya’da ve BAE’de bulunan savunma sistemleri, S-400 karşısında savunmasız. Bu, birinci olarak 1960’larda tasarlanmış olan AWACS’ların egemenliğinin sona ermesi demek. Dünyanın en büyük savaş silahları uzmanlarından Dr. Carlo Kopp, S-400’ün F-22 ve F-35 üzere çağdaş zımnî uçakları durdurmak için tasarlanan radarlarına sahip olduğunu belirtiyor. Olağan kimi dezavantajları da var: Her şeyden evvel savunma uzmanlarına nazaran aşılamaz, geçilemez bir sistem olduğu söylenemez.
Daha ucuz
Özellikle Ortadoğu ülkelerinin gösterdiği ilgiden dolayı ABD’yi bölgede zayıf düşürecek özelliklere sahip olan S-400, yalnızca çok ileri seviyede bir sistem olmasının yanı sıra 1 milyar dolar maliyetli NATO eseri Patriot Pac-2 ile kıyaslandığında ondan daha ucuz olmasıyla da alıcılar için son derece cazip. Yalnızca 500 milyon dolar fiyatında zira. Yaklaşık 13 ülke daha S-400 füze savunma sistemi ile ilgileniyor. Bunlardan öne çıkan ülkelerin kimileri şunlar:
24 Ağustos 2007’de Belarus, iki S-400 sistemi için Rusya’ya resmi talepte bulunmuştu. 2011 yılında, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Belarus Dışişleri Bakanı Pavel Borodin’e, Rusya’nın S-400 hava savunma sistemini Belarus’a vereceğini belirtmişti. Haziran 2016’da, Belarus, Rusya’dan iki adet S-400’ü fiyatsız aldı.
2009 Eylülü’nde Suudi Arabistan ile Rusya ortasında yapılan 2 milyar dolarlık silah muahedesinde Rusya’nın niyeti S-300’leri Suudi Arabistan’a satmaktı. Lakin Suudi Arabistan daha gelişmiş S-400’leri almak istediği için kelam konusu muahede ertelenmişti. Ekim 2017’de S-400 hava savunma sistemlerinin Suudi Arabistan’a teslimi konusunda mutabakat sağlandı. Bu, ABD ve Avrupa için tam manasıyla bir darbe oldu. Suudi’nin S-400’ü satın alma kararı muhtemelen Mısır’ın S-300VM’yi daha evvel satın alması ve S-400’ü alma isteği ile kontaklı.
İran ilgisi
S-400’e İran da çok bilinen nedenlerle ilgi duyuyor. ABD yaptırımlarıyla yıllardır boğuşan İran’ın savunmasını güçlendirmek için Rusya’ya gereksinimi var. Eylül 2007’de, Rusya Parlamentosu Lider Yardımcısı Vladimir Şirinovski bu sistemin bir an evvel İran’a teslim edilmesini istemişti. İki yıl evvel Rus firması Rostec Corporation’ın CEO’su Sergey Hemezov, Mısır’ın da S-400’le ilgilendiğini açıklamıştı. Hususa ait yapılan müzakereler Mısır’ın iç sıkıntıları nedeniyle ertlenmişti. Irak’ın da sistemi almak istediği biliniyor. Geçen yıl Irak Dışişleri Bakanı İbrahim Caferi, S-400’ler konusunda Rusya ile görüştüklerini açıklamıştı. Rusya’yla kelam konusu sistem için müzakereler yapan bir öteki ülke de Katar. Bu mevzudaki tezler Ocak 2018’de ortaya atılmıştı. Her manada ABD’nin baskısı altında bulunan Pakistan fırsat bulabilse S-400’ü edinecek.
|
SEVKIYATTA İKİNCİ PERDE YAKINDA Rusya Federal Askeri ve Teknik İşbirliği Servisi Lideri Dmitriy Şugayev, Türkiye S-400 sevkıyatının ikinci evresinin gelecek aylarda gerçekleşeceğini söyledi. Sevkıyatın birinci kademesi 25 Temmuz’da tamamlanmıştı. RUSYA’NIN KAÇ S-400’Ü VAR? Rusya, 2018 Ağustos’tan başlayarak her biri iki taburdan oluşan 25 S-400 alayına sahip. 6 Ağustos 2007’de S-400 ile donatılan birinci alay hâlâ faaliyette. 2020’ye kadar 28 S-400 alayı daha kuracak Rusya. KİM SATIN ALIYOR? Türkiye’nin satın almasıyla daha çok gündeme geldi lakin Hindistan ve Çin de bu sisteme sahip. Rusya ve Hindistan 5 adet S-400 sisteminin teslimi için 5.43 milyar dolarlık bir mutabakat yaptı. Satış 6 Ekim’de açıklandı. Teslimatların 2020 sonunda başlaması bekleniyor. ABD’nin bundan pek şad olduğu söylenemez. ABD, ABD’nin Düşmanlarına Karşı Gayret Yasası uyarınca Hindistan’ı yaptırım uygulamakla tehdit etti. Böylece, ABD, Hindistan’la bağlarını S-400 yüzünden bozarak, bu ülkeyle yapmayı düşündüğü Çin’e karşı savunma işbirliği teşebbüslerini riske atmayı bile göze aldı. SURİYE’DE VAR MI? Kasım 2015’te Suriye’de kullanıldığı yolunda argümanlar ortaya atılmıştı lakin Rusya bu iddiayı reddetti. Fakat Rusya, 25 Kasım 2015’te bir SU-24 savaş jetinin Türkiye tarafından düşürülmesine karşılık olarak Suriye’ye S-400 yerleştireceğini açıklamıştı, bir yıl sonra bunun gerçekleştiği anlaşıldı. Birinci S-400 savunma sistemi Lazkiye’deki Hımeymim Hava Üssü’ne konuşlandırıldı. İkinci ise Hama’da yerleştirildi. Yalnızca ABD ve Batı karşısında tesirli bir sistem olmasının yanı sıra, bilhassa Ortadoğu’da istikrarları ABD aleyhine değiştirecek siyasi tesirleri de var S-400 savunma sisteminin. Bölge ülkelerinin birçoklarının sisteme olan ilgisi, Amerika ile Ortadoğulu müttefikleri ortasındaki savunma iştirakine ait bağları zayıflatıyor. ÇİN DE KAYITSIZ KALMADI S-400 savunma sistemiyle ilgilenen ülkelerden biri de Çin. 2014 Martı’nda Putin’e, Çin’e S-400 sistemi satma yetkisi verildiği açıklanmıştı. 13 Nisan 2015’te de Rus devlet firması Rosoboronexport’un CEO’su, Çin’le satın almaya yönelik mukavele yapıldığını doğruladı. Çin şayet satın alırsa Tayvan’ın tamamını kapsayacak olan S-400’ler sayesinde ABD ve Japonya’nın Tayvan hava alanına savaş uçakları yerleştirmesi kolay olmayacak. Bu gelişme de ABD’nin reaksiyonuna yol açtı. Çin’e yönelik kimi yaptırımlar uyguluyor. |
