Getty Images
Mustafa Şentop, 2. yasama yılının sona ermesinin akabinde kıymetlendirme toplantısı yaptı.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, mahallî seçimlerin akabinde siyasi kulislerde seslendirilen erken genel seçim savlarına katılmadığını belirterek, “Siyaseten de hukuken de seçim kararı ihtimalini sıfır görüyorum” dedi.
TBMM Lideri Şentop, parlamentonun 2. yasama yılının sona ermesinin akabinde bir kıymetlendirme toplantısı yaptı. Şentop, bir müddettir mensubu olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) içinde de kimi tenkitlere yol açan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olarak isimlendirilen başkanlık sistemine ait tenkitlere de karşılık verdi.
Uygulamada bir yılını geride bırakan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile ilgili tenkitlerin daha çok uygulamadan ve terkedilen parlamenter sistemdeki alışkanlıklardan kaynaklandığını belirten Şentop, parlamenter sistemi ‘manuel’, başkanlık sistemini ise ‘otomatik’ şanzımanlı arabaya benzetti:
“Önceki sistemde kelamlı soru, yazılı soru, gensoru vardı. Yeni sistemde kelamlı soru ve gensoru yok. ‘Niye yok’ tenkitleri var. Sistemin tabiatı gereği bu türlü. Bu şuna benziyor, manuel vitesli araba ile otomatik vitesli araba ortasındaki fark. Manuel viteste debriyaj var. Otomatik vitesli otomobile bindiğinizde bir debriyaj arıyorsunuz öncelikle sol ayağınızda, bir mühlet sonra alışıyorsunuz. Bu sistemde gensoru niçin yok sorusunun yanıtı da bu örnek üzerinden anlatılabilir. Şanzımanı farklı bu sistemin. Gensoru hükümetin parlamento içinden çıktığı ve güvenoyu aldığı sistemdir. Gensoru da kolay bir tabirle inancın geri alınmasıdır. Parlamentodan güvenoyu alarak kurulan bir hükümet yok artık. Başkanlık sistemi bu türlü, meclis güvenoyu vermediği için onu geri alacak gensoru yok.”
‘Cumhurbaşkanlığı sistemiyle ilgili anayasal değişiklik gereksinimi yok’
Bir müddettir AKP içinde de tartışılan başkanlık sisteminde kısmi revizyon ya da güzelleştirme yapılması tarafındaki tekliflerin anımsatılması üzerine de Şentop, sistemde, anayasal değişiklik gerektirecek bir sorun olmadığını söyledi. Şentop, “Ama bunun dışında alt mevzuatta gerek kanunla gerek Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle yapılabilecek değişiklikler her vakit olabilir. Parlamenter sistemde de değişiklikler oldu, bakanlıkların sayısı artırıldı, azaltıldı, bu çeşit değişiklikler her vakit olabilir. Bakıyorum, tenkitlerin hiçbirisi anayasal değişiklikle ilgili tenkitler değil” dedi.
Şentop, bir soru üzerine de yeni sisteme nazaran cumhurbaşkanının parti üyeliğinin öngörüldüğünü lakin parti genel lideri olmasını, ya da olmamasını engelleyen bir durum olmadığını tabir etti.
Dünyanın her yerinde liderlerin siyasi parti mensubu olduğunu kaydeden Şentop, sistemin isminin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olmasına rağmen, başkanlık sistemi olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığının yaygın kabul görmesi nedeniyle makam için bu tanımlamanın kullanıldığını kaydeden Şentop, “Önceki sistemde cumhurbaşkanına alışan zihinler yeni sistemdeki cumhurbaşkanında az çok evvelki cumhurbaşkanı arıyor. Halbuki o cumhurbaşkanı, bu cumhurbaşkanı değil, ikisi ortasında yalnızca isim benzerliği var. Bu sistemdeki cumhurbaşkanı, evvelki sistemdeki başbakanlık ile cumhurbaşkanlığının birleştirilmesiyle oluşmuş bir makam. Daha çok eski sistemdeki başbakana benziyor. İcracı pozisyonu var” diye konuştu.
Yerel seçimler, bilhassa de 23 Haziran’da yenilenen İstanbul seçimlerinin akabinde, muhalefet kanadında “Başkanlık sistemi çöktü, referanduma gidilerek tekrar demokratik parlamenter sisteme dönülsün” teklifleri konusunda görüşünün sorulması üzerine de Şentop, mahallî seçim sonuçlarının mevcut hükümet sistemini etkileyecek bir tablo çıkardığı kanaatinde olmadığını tabir etti.
“Parlamenter sistem krallıkların, monarşilerin sistemidir. Parlamenter sistemin uygun işlediği ülkeler monarşilerdir krallıklardır. Bir de krallık olmayıp da âlâ işlediği cumhuriyetler vardır parlamenter sisteminin, bunlar da federasyondur” diyen Şentop, cumhuriyet ve üniter yapıya sahip ülkelerde uygun işleyen parlamenter sistem örneğinin olmadığını savundu.
Yeni sistemde parlamentonun ve milletvekillerinin prestijinin ve aktifliğinin azaldığı tarafındaki görüşlere katılmadığını, ilerleyen süreçte milletvekillerinin prestijinin daha da artacağını düşündüğünü söz eden Şentop, milletvekillerinin bakanlara ulaşamadıkları tarafındaki şikayetlerin ise “münferit” olduğunu söyledi.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, yeni sistemin aksayan taraflarıyla ilgili Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında yürütülen çalışmalar konusunda, kurumsal olarak kendilerinden görüş isteyip istenmediğine ait bir soru üzerine de “Kurumsal olarak görüş alınmıyor, işleyişle ilgili görüşülüyor, yavaş yavaş görüşler toplanıyor, görüşüyoruz” dedi.
‘Erken seçim ihtimali yok’
Yerel seçimler sonrasında gündeme gelen erken genel seçim tezleri ile ilgili bir soru üzerine de Şentop, hukuken ve siyaseten bu türlü bir olasılığa hiç talih tanımadı:
“Malum erken seçim kararı nasıl alınıyor, ya cumhurbaşkanı bu türlü bir karar alıyor, bu türlü bir karar aldığı vakit hem Meclis’in seçimi yenilenecek tıpkı vakitte kendi seçimini de yenilemiş oluyor. Bu biçimde cumhurbaşkanı hem vazife mühletini kısaltmış oluyor, ikincisi de iki dönemliğine seçiliyor bir periyodunu harcamış oluyor. Cumhurbaşkanının bu türlü bir karar alması bu türlü bir sistemde mümkün ancak çok sıkıntı. İkincisi de parlamento karar alabilir. Ancak bu da tıpkı biçimde güç. İkincisi, bir lokal seçim sonucuna nazaran, genel seçim kararı alınması eski sisteme mahsus durum olduğu kanaatindeyim, orada çok kesimli bir Meclis yapısı vardı. Modüllü Meclis yapısı hükümete yansıyordu. Koalisyondaki partiler aslında güç pazarlıkla anlaşmışlar işte bir tanesi muvaffakiyet göstermiş, başkaları zayıf düşmüş, seçim isteyebiliyorlardı. Lakin artık farklı, gerek cumhurbaşkanlığı hükümeti parlamento stabil halde. Siyaseten de hukuken de erken seçim ihtimalini sıfır görüyorum.”
Şentop bir diğer soru üzerine de TBMM yerleşkesinin öbür bir yere taşınması üzere bir görüş ve niyetlerinin olmadığını, Meclis’in tarihi binasında hizmet vermeye devam edeceğini söz etti.
