İran’ın ABD İHA’sını düşürmesi askeri tansiyon mümkünlüğünü da artırdı. Kısa periyotta bu sorunun nereye evrileceğini düşünüyorsunuz?
Tarihte işlerin latife üzere başlayıp bir anda denetimden çıktığı örneklere çok rastladık. Burada da emsal bir son yaşanabilir. ABD Lideri Donald Trump’ın karşı hücum buyruğunu son anda durdurmasını bir erteleme olarak görüyorum. ABD, son olayı bir itibar kaybı olarak değerlendirecektir. Kısa mühlet içerisinde, İran Deniz Kuvvetleri’ne bağlı küçük bot yahut tekneler ya da hava araçları maksat alınabilir. Öte yandan, İran-ABD tansiyonu artık sıradan bir olay formunda görülmeye başlandı. Sürecin kapsamlı bir savaşa dönüşmeyeceği düşünülüyor. İran’ın dini başkanı Ali Hamaney de bunun daha çok ekonomik ve ruhsal bir savaş olduğunu söylüyor. Tekrar de, Rusya’nın sıkıntının denetimden çıkması riskini vurgulamasını haklı bir korku.
‘Masa vurgusu Riyad için’
Trump’ın sık sık müzakere masasına daveti gerçekçi mi?
İran İslam İhtilali sonrasında bağların son 40 yılına tansiyon damga vurdu. Trump’ın İran aykırısı bölgesel siyasetini ve Mısır-Suudi Arabistan-İsrail ile bağlarını de dikkate alırsak bu olasılığın düşük olduğunu düşünüyorum. Bunun lisanlandırılması de, Suudi Arabistan’dan daha çok taviz almak için kullanılan bir siyaset metodu olabilir pekâlâ.
ABD’nin şimdiki bölge siyasetinde İsrail’in korunması fikri hükümran. Son krizi de bu pencereden mi yorumlamak gerek?
Ana motivasyonun İsrail olduğunu söyleyebiliriz. Son 15 yılda İsrail’in tehdit algısının yükseldiğine de şahit olduk. Aslında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu tansiyondan beslenen bir başkan. Tıpkı şey, Trump ve Hamaney için de geçerli.
‘Türkiye’yi de zorlar’
Giderek sıkılaşan yaptırımlar karşısında İran’ın dayanma gücünü nasıl değerlendirirsiniz?
Gerilimin biraz yükselmesinin petrol fiyatlarını artırması nedeniyle İran’ın şimdilik tablodan şad olabileceği formunda yorumlar yapılıyor fakat elbette bu durum Tahran idaresi açısından sürdürülebilir değil. Dahası, İran’ın hâlâ petrol bağımlılığının sürdüğünü görüyoruz. Bu açıdan İran’ın işi giderek zorlaşıyor. Kaldı ki, Halkbank olayını hatırlarsak, şimdiki politik tablo örneğin yaptırımlarla daha evvel öbür yollarla başa çıkan ve hatta yarar sağlayan Türkiye’yi de zorlayacak. Artık eskisi üzere sistemlerin çarçabuk uygulanması mümkün değil.
